Διαλειμματική νηστεία: Απελευθέρωση από τα δεσμά των συχνών γευμάτων

Δημοσιεύτηκε στις 29 Νοεμβρίου 2011 από τον Ανδρέα Ζουρδό στο προσωπικό του blog http://metavolismos.com/ 


Ένας από τους πιο διαδεδομένους περιαστικούς μύθους που κυκλοφορούν είναι πως όταν μιλάμε για μία υγιεινή διατροφή πρέπει οπωσδήποτε τα γεύματα να είναι συχνά. Οι δικαιολογίες που δίνονται γι’ αυτήν την άποψη είναι αρκετά λογικοφανής, η πρώτη που μου έρχεται στο μυαλό είναι πως κρατούν το μεταβολισμό ψηλά και πως το σώμα δεν πέφτει σε “starvation mode ” μην μπορώντας να κάψει περισσότερο λίπος . Παρακάτω θα αναλύσουμε, μεταξύ άλλων, γιατί αυτοί οι δύο ισχυρισμοί είναι αναληθείς και γιατί η διαλειμματική νηστεία είναι μία ενδιαφέρουσα διατροφική προσέγγιση. 

Ομολογώ ότι και εγώ, πριν από αρκετό καιρό , είχα μυηθεί σε αυτά τα δόγματα και τα ακολουθούσα πιστά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον ψυχαναγκασμό του να κοιτάω το ρολόι μου ώστε να μην περάσει η ώρα για το επόμενο γεύμα και δεν το καταλάβω. Φυσικά, κάνοντας αρκετή έρευνα και πειραματισμό κατάλαβα πως απόδειξη για όλους αυτούς τους ισχυρισμούς δεν υπάρχει. Όμως, παρά το τι υποστηρίζουν οι διατροφικοί Ναζί, ο οργανισμός μας δεν είναι τόσο εύθραυστος. Έχοντας αυτά υπόψιν δεν υπάρχει τίποτε το λάθος με το να κάνουμε συχνά και μικρά γεύματα αλλά αν παρ’ όλα αυτά για κάποιο λόγο δεν φάμε για μερικές ώρες ο μεταβολισμός πιθανότατα θα αυξηθεί.

Και κάπου εδώ έρχεται να σώσει την κατάσταση η διαλειμματική νηστεία. Η διαλειμματική νηστεία είναι μία μέθοδος περιορισμού θερμίδων στην οποία υπάρχει ένα κύριο γεύμα μέσα στην μέρα. Παρά τις ημιμαθείς Κασσάνδρες ο περιορισμός θερμίδων είναι από τις κύριες μεθόδους πρόληψης των καρδιοπαθειών και των περισσότερων καρκίνων. Η διαλειμματική νηστεία είναι απλά ένας άλλος τρόπος ώστε να περιορίσουμε τις θερμίδες μας. Φυσικά , αν δεν ζείτε απομονωμένοι μέσα σε κάποια σπηλιά, ξέρετε πως όταν ένα μεγάλο μέρος των περιοδικών και της τηλεόρασης αφιερώνεται στο τι γλυκά θα φάμε τις γιορτές, πως θα γεμίσουμε τα συναισθηματικά κενά μας με λιχουδιές, οπότε ο περιορισμός θερμίδων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Από την άλλη δεν είναι και όσο δύσκολη παρουσιάζεται συνήθως. Μία ρεαλιστική αντιμετώπιση της διαλειμματικής νηστείας είναι ότι πρόκειται για μία αλλαγή, και κάθε αλλαγή για το καλύτερο είναι και ένα μικρό ξεβόλεμα.

Τι είναι αυτό που λέμε "διαλειμματική νηστεία"; Τα άτομα που ακολουθούν διαλειμματική νηστεία περιμένουν συνήθως 16-20 ώρες για να κάνουν ένα και μοναδικό γεύμα ή 2 μέσα σε ένα διάστημα 4-5 ωρών. Φυσικά κάποιες από αυτές κοιμούνται. Τις υπόλοιπες μπορεί να είναι στον χώρο εργασίας τους οπότε η διαλειμματική νηστεία μπορεί να είναι βολική λύση για περιπτώσεις ανθρώπων που δεν ευχαριστιούνται το φαγητό στην δουλειά. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε λόγω του αγχωτικού περιβάλλοντος, είτε λόγω της παρουσίας του εργοδότη που μπορεί να τους αγχώνει, ή εν τέλει δεν θέλουν να μοιράζονται με τους συνεργάτες τους το ότι άλλαξαν διατροφικές συνήθειες ή πως θέλουν να χάσουν λίπος. Αν τα άτομα που ταιριάζουν με την παραπάνω περιγραφή μπορούν να δείξουν μία σχετική σύνεση στο μοναδικό γεύμα της διαλειμματικής νηστείας τότε αυτή η μέθοδος είναι συμβατή με αυτούς.

Μέχρι τώρα, αν δεν έχετε διαβάσει ποτέ για διαλειμματική νηστεία πρέπει να είστε αρκετά σκεπτικοί με ότι διαβάσατε. Πιθανότατα σκέφτεστε το εξής "Τότε γιατί οι διαιτολόγοι που βγαίνουν στην τηλεόραση συμβουλεύουν να κάνουμε μικρά και συχνά γεύματα και γιατί εσύ πας να μας κάνεις τον διαφορετικό;" 


Η απάντηση μου: Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Δεν υπάρχει κανένα λάθος με αυτήν την ιδέα – άλλωστε πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει βάρος κατά αυτόν τον τρόπο οπότε σίγουρα δουλεύει. Παλιότερα έχω αναφερθεί στην σύγκριση μεταξύ 3 και 6 γευμάτων, δείχνοντας πως δεν είναι απαραίτητο να ακολουθούνται τα συχνά γεύματα. Εκτός αυτού δεν χρειάζεται να αρκεστείτε στην γνώμη μου, μπορείτε να μπείτε στην ηλεκτρονική επιστημονική βιβλιοθήκη του pubmed και να ψάξετε οι ίδιοι για την διαλειμματική νηστεία.

Μιλώντας γενικά, τα μικρά και συχνά γεύματα μπορεί να είναι μία ικανοποιητική λύση, ένας καλός τρόπος προγραμματισμού της διατροφής ώστε το άτομο να ξέρει τι θα φάει και σε τι ποσότητα. Οπότε στην ουσία μιλάμε για θερμίδες, όχι για κάποιο μεταβολικό πλεονέκτημα. Από την άλλη πολλοί εγκατέλειψαν ή δεν άρχισαν καν τις αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες γιατί έβρισκαν το δόγμα των πολλών γευμάτων μη βιώσιμο σε μακροχρόνια βάση και ασύμβατο με την καθημερινότητα τους.

Συνήθως, τα μεγάλα γεύματα ακολουθούνται από άτομα που δεν προσέχουν ούτε την ποσότητα ούτε τη σύσταση των τροφών που τρώνε, με άλλα λόγια τρώνε άτσαλα και απερίσκεπτα, ενώ τις περισσότερες φορές δεν γυμνάζονται. Βλέπουμε δηλαδή μία σύγκριση η οποία μόνο δίκαιη δεν είναι αφού το πλαίσιο της συχνότητας των γευμάτων είναι τελείως διαφορετικό για αυτούς που κάνουν συχνά γεύματα και γι’ αυτούς που τρώνε μία ή δύο φορές την μέρα.

Τι θα γινόταν όμως αν όσοι έκαναν λίγα γεύματα πρόσεχαν τις ποσότητες και τις θερμίδες; Όπως έχουμε δει και παλιότερα καμία διαφορά. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ο οργανισμός μας δεν έχει manual οδηγιών, μπορούμε να τρώμε πολύ πιο άναρχα, ελεύθερα και λιγότερο συχνά απ’ ότι οι περισσότεροι πιστεύουν. Βέβαια το να τρώμε ελεύθερα δεν είναι πάντα θετικό για όλους . Πολλοί από εμάς θέλουν να ανήκουν κάπου και στις διατροφικές τους συνήθειες, και αυτό δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό. Είναι απλά είναι μία πτυχή του χαρακτήρα τους που εκφράζεται και στην διατροφή.


Πρωινό – Χρειάζεται πάντα; 

Τι γίνεται όταν δεν παρέχουμε τροφή στον οργανισμό μας για μερικές ώρες; Ακούγονται τόσα πολλά γύρω από το θέμα και τα περισσότερα είναι πολύ ανησυχητικά. Είναι να αναρωτιέται κανείς αν όλα αυτά προσεγγίζουν την πραγματικότητα στοιχειωδώς και πως γίνεται να ζουν άνθρωποι γύρω μας που δεν τρώνε πρωινό. Με όπλο τις διαφημίσεις αλλά και τις σχετικές εικόνες της χαρούμενης οικογένειας ή ζευγαριού που απολαμβάνει πρωινό, οι εταιρείες δημητριακών μας κάνουν πλύση εγκεφάλου πως απαραίτητα χρειαζόμαστε πρωινό για να μας πάει καλά το υπόλοιπο της ημέρας. Για τους περισσότερους ανθρώπους που κάνουν καθιστική εργασία, το πρωινό είναι απλά μία τελετουργία- ένα διατροφικό μιμίδιο που είτε πήραν από τους γονείς τους είτε επειδή είδαν αρκετές διαφημίσεις δημητριακών και πίστεψαν ότι χρειάζονται δημητριακά για να λειτουργήσουν πνευματικά. Όπως έχουμε δει και παλιότερα, ένα "πλούσιο πρωινό" μπορεί να είναι τροχοπέδη στην απώλεια λίπους. Τις περισσότερες φορές το πρωινό δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ψυχολογικό δεκανίκι, μία τελευταία ηδονή από την σπιτική θαλπωρή, πριν την εγκαταλείψουμε και εκτεθούμε στο στρες της δουλειάς μας. Ξανά, η συναισθηματική διατροφή δεν είναι κάτι εξ ορισμού λάθος, απλά πρέπει να καταλαβαίνουμε την χρησιμότητα που δίνουμε στα γεύματά μας. Το "χρειάζομαι" έχει τεράστια διαφορά από το "μου αρέσει" ή "πιστεύω ότι μου κάνει καλό γι’ αυτό με κάνει να νιώθω καλά".


Υπογλυκαιμία και πείνα

Έστω ότι δεν παίρνουμε πρωινό και μένουμε νηστικοί για 5-6 ώρες αφού ξυπνήσουμε. Τι γίνεται τότε; Ίσως έχετε ακούσει πως “παθαίνουμε υπογλυκαιμία” ή πως δεν θα μπορούμε να σκεφτούμε; Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως η υπογλυκαιμία και η πείνα δεν είναι το ίδιο πράγμα. Η πείνα, όσο δυσάρεστη αίσθηση και να είναι δεν είναι παθολογικό σύμπτωμα, η υπογλυκαιμία είναι. Έχει αποδειχτεί πως ακόμα και 48ωρη νηστεία δεν είναι ικανή να προκαλέσει υπογλυκαιμία , ούτε να επηρεάσει την πνευματική απόδοση. Από την άλλη το "Πεινάω" δεν ακούγεται το ίδιο με το "έχω υπογλυκαιμία – πρέπει να φάω κάτι". Το συκώτι μας παράγει γλυκόζη σε σταθερό ρυθμό και το πάγκρεας εκκρίνει ινσουλίνη ακόμα όταν δεν έχουμε φάει. Αν όντως παθαίναμε υπογλυκαιμία μετά από μερικές ώρες νηστείας οι πρόγονοί μας θα είχαν τεράστιο πρόβλημα επιβίωσης και το πιο πιθανό είναι ότι θα είχαμε αφανιστεί ως είδος πριν αρκετές χιλιάδες χρόνια αφού θα ήμασταν ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην έλλειψη τροφής. Για του λόγου το αληθές το ανθρώπινο σώμα μπορεί να κρατά την συγκέντρωση της γλυκόζης του αίματος σε φυσιολογικό εύρος για πάρα πολλές ώρες, μέσω της διαδικασίας της γλυκονεογένεσης , δηλαδή της σύνθεσης γλυκόζης από μη-υδατανθρακικές ενώσεις. Τα παραπάνω δεν αποτελούν κάποιο επτασφράγιστο μυστικό, είναι πληροφορίες στις οποίες μπορεί να ανατρέξει ο καθένας σε μία πανεπιστημιακή Βιοχημεία ή Φυσιολογία. Με αυτά κατά νου είναι εντυπωσιακό πως η πείνα μερικών ωρών , έστω και αυτή η αίσθηση δυσφορίας, ιατροποείται.


Απώλεια μυϊκής μάζας;

Πάλι είναι κάτι το οποίο κυκλοφορεί από στόμα σε στόμα αλλά οι αποδείξεις δείχνουν το αντίθετο. Σαν αθλούμενος ήμουν ιδιαίτερα σκεπτικός προς αυτό το σκέλος της διαλειμματικής, ώσπου το διαπίστωσα και στην πράξη. Οι ως τώρα αποδείξεις δείχνουν πως ο χρονισμός των γευμάτων δεν επηρεάζουν την μυϊκή ανάπτυξη, κάτι το οποίο έχω επιβεβαιώσει και στην πράξη.


Τι γίνεται με την πνευματική εγρήγορση και την διαλειμματική νηστεία;

Σε περιόδους έλλειψης τροφής είναι επόμενο να νιώθουμε περισσότερη εγρήγορση αφού το παρασυμπαθητικό μας σύστημα (υπεύθυνο για την πέψη και την ξεκούραση) δεν δέχεται δυνατά ερεθίσματα ώστε να επικαλύπτει με την λειτουργία του το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (υπεύθυνο να διεκπεραιώνει στρεσσογόνες σωματικές ή πνευματικές δουλειές). Τότε γιατί κάποιοι αναφέρουν συμπτώματα απώλειας συγκέντρωσης όταν δεν τρώνε; Η πνευματική συγκέντρωση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Πολλά μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την πνευματική μας συγκέντρωση, όπως η έλλειψη ύπνου, το άγχος, και ίσως το πιο σημαντικό είναι η δύναμη της αυθυποβολής. Αν έχουμε εκτεθεί σε συγκεκριμένες πληροφορίες με αποτέλεσμα να πιστεύουμε ότι δεν θα έχουμε καλή πνευματική συγκέντρωση όταν ακολουθούμε μία συγκεκριμένη διατροφή τότε είναι πολύ πιθανό πως θα αφήσουμε αυτήν την αρνητική σκέψη να μας επηρεάσει.


Διαλειμματική νηστεία στις γιορτές

Οι γιορτές είναι μία περίοδος που οι περισσότεροι άνθρωποι απλά χάνουν τον έλεγχο της διατροφής τους και παρεκτρέπονται θερμιδικά. Δεν χρειάζεται να γίνεται αυτό το βήμα πίσω κάθε φορά που έχουμε μία κοινωνική υποχρέωση και η διαθεσιμότητα σε φαγητό είναι μεγάλη και για πολλή ώρα. Μέσω της διαλειμματικής νηστείας μπορούμε να ευχαριστηθούμε την περίσταση χωρίς να είμαστε δακτυλοδεικτούμενοι πως “κάνουμε δίαιτα”. Η διαλειμματική νηστεία συνήθως έχει το κύριο γεύμα το βράδυ - αυτό το γεύμα μπορεί να είναι στα πλαίσια μίας κοινωνικής υποχρέωσης. Όχι δεν θα παχύνετε αν τρώτε το βράδυ. Μάλιστα, σύμφωνα με τις τελευταίες αποδείξεις το να τρώμε υδατάνθρακες το βράδυ είναι καλύτερο από το να τους τρώμε το πρωί.



Δηλαδή δεν υπάρχουν μειονεκτήματα;

Το κύριο μειονέκτημα της διαλειμματικής νηστείας είναι πως είναι αντι-εμπορική και γι’ αυτόν τον λόγο έχει λάβει την ελάχιστη δυνατή προβολή από τα περιοδικά του fitness και τα σχετικά site. Αυτό γιατί οι μεγάλοι χορηγοί των παραπάνω είναι οι εταιρείες δημητριακών, που μάλλον δεν θα ήταν και πολύ χαρούμενες αν περισσότεροι άνθρωποι δεν έτρωγαν πρωινό ή αν δεν έκαναν συχνά γεύματα γιατί κατά αυτόν τον τρόπο καταναλώνονται τα προϊόντα τους, κυρίως τα δημητριακά που συνοδεύονται με γάλα και οι μπάρες δημητριακών. Επιστρατεύουν όλα τα μέσα, από διαιτολόγους μέχρι διάσημες γυμνάστριες για να πείσουν το καταναλωτικό κοινό πως χρειαζόμαστε δημητριακά και πρωινό. Μαζικές οδηγίες οδηγούν σε μαζική κατανάλωση. Είναι πολύ πιθανό οι οικείοι σας να έχουν ήδη παραπληροφορηθεί, και εσείς πιθανότατα θα εισπράξετε τον σχετικό πόλεμο νεύρων.

Ένα άλλο μειονέκτημα είναι πως αυτή η διατροφή ενδεχομένως να μην ενδείκνυται σε κυοφορούσες. Έρευνες που έχουν γίνει σε μουσουλμάνες που ακολουθούσαν το Ραμαζάνι, μια θρησκευτική μορφή διαλειμματικής νηστείας, έδειξαν πως τα παιδιά τους ήταν πιο επιρρεπή σε προβλήματα υγείας. Κάτι που το Ραμαζάνι περιορίζει είναι και η πρόσληψη υγρών οπότε δεν είναι απολύτως σίγουρο αν αυτό προκλήθηκε από τον περιορισμό των θερμίδων ή/και τον χρονισμό των γευμάτων.



Συμπέρασμα

Το ευρύ κοινό πιστεύει πως το επιστημονικό πεδίο της διατροφολογίας έχει καταπιεστική φύση. Μήπως όμως ισχύει το αντίθετο; H επιστημονική προσέγγιση μπορεί να μας απελευθερώσει από τα ολοκληρωτικά διατροφικά δόγματα, να μας δείξει ότι υπάρχουν περισσότερες επιλογές.

Οι διατροφικές συνήθειες είναι ρεαλιστικές όταν μπορούν να τηρηθούν μακροχρόνια. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της διαλειμματικής νηστείας είναι πως ταιριάζει στον τρόπο ζωής πολλών ανθρώπων και μπορεί να τους βοηθήσει να βελτιώσουν το σώμα τους ακόμα και σε περιόδους γιορτών. Η διαλειμματική νηστεία δεν είναι διατροφική πανάκεια ούτε κάποια μαγική λύση, είναι απλά ένας βολικός τρόπος για ανθρώπους που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αν βλέπετε πως το μοτίβο των συχνών γευμάτων ταιριάζει στον τρόπο ζωής σας , τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να πειραματιστείτε. Αν πάλι έχετε αποπειραθεί να εφαρμόσετε τα συχνά γεύματα και εγκαταλείψατε την διατροφή γιατί δεν συμβάδιζε με τον τρόπο ζωής σας τότε μπορείτε να δοκιμάσετε αυτήν την προσέγγιση.

Το άρθρο αυτό γράφτηκε από τον Ανδρέα Ζουρδό και επαναδημοσιεύεται στο παρόν blog με την άδειά του.

Med-busters

Η άσκηση της Ιατρικής έχει καταντήσει το πιο εύκολο και ευρέως διαδεδομένο "επάγγελμα" στην Ελλάδα. Διαγνώσεις βγαίνουν "ελαφρά τη καρδία" (να 'ναι καλά το Star που μας μορφώνει με τον Doctor House), οι (λάθος) πρώτες βοήθειες είναι κοινό κτήμα (δεν βλέπατε την "Εντατική";;),η πλαστική χειρουργική είναι ό,τι προβάλλει το Nip Tuck, ενώ ξέρουμε ακόμη και να συνταγογραφούμε φάρμακα ( "είχε και ένας φίλος μου το ίδιο, πάρε το τάδε φάρμακο…").
Ο ανθρώπινος νους είναι έτσι "κατασκευασμένος" ώστε πάντα να προσπαθεί να κάνει γενικεύσεις και απλουστεύσεις, οπότε είναι λογική η επικράτηση διαφόρων "μύθων", των οποίων η αναπαραγωγή είναι πραγματικά αξιοπερίεργη σε κοινωνίες όπου η πληροφορία είναι δωρεάν και εύκολα προσβάσιμη.
Όπως θα έκαναν οι -διάσημοι πλέον- Mythbusters στην τηλεόραση, μπορούμε να εξετάσουμε τους πιο γνωστούς απ τους χιλιάδες μύθους που κυκλοφορούν και να τους ανακηρύξουμε CONFIRMED, PLAUSIBLE ή BUSTED, γραπτώς βέβαια.

Μύθος 1
"Μέθυσες; Ένα πικρό καφέ να συνέλθεις!"

Με δύο λόγια ας εξηγήσουμε τι σημαίνει για τον οργανισμό μας "μέθυσα". Τα βασικά προβλήματα που δημιουργούνται στο τόσο συνηθισμένο σε μας τους Έλληνες ‘’hangover’’ (1) είναι δύο : Πρώτον, αφυδάτωση (και εδώ συναντάμε έναν άλλο μύθο που λέει πως τα υγρά που αποβάλλουμε είναι τα ποτά που καταναλώσαμε, πράγμα που δεν ισχύει σε καμία περίπτωση διότι απλούστατα τα πρώτα είναι ποσοτικά πολύ περισσότερα, άρα ο οργανισμός αποβάλλει και πολύ νερό). Το αλκοόλ αναστέλλει την αντιδιουρητική ορμόνη, η οποία φυσιολογικά δρα στους νεφρούς, περιορίζοντας την έκκριση νερού απ τον οργανισμό. Ελλείψει αυτής, λιγότερο νερό επαναρροφάται στα νεφρικά σωληνάρια, με αποτέλεσμα να καταλήγει στην ουροδόχο κύστη κι από κει να αποβάλλεται.
Δεύτερον, μείωση της γλυκόζης στο αίμα (2).
Ο καφές δεν επηρεάζει την ποσότητα ούτε την κυκλοφορία του αλκοόλ. Σε όση ώρα αποτοξινώνεται ο οργανισμός χωρίς καφέ, σε τόση ώρα το πετυχαίνει και με καφέ. Επιπλέον, εξαιτίας της καφείνης (3) που περιέχει, κάνει χειρότερη την αφυδάτωση, αν προσληφθεί σε μεγάλες δόσεις. Το μόνο που πετυχαίνει κανείς πίνοντας καφέ είναι, στην καλύτερη περίπτωση να ξυπνήσει, πράγμα που μπορεί να αποβεί επικίνδυνο αν π.χ. οδηγήσει, διότι είναι ακόμα υπο την επήρεια αλκοόλ.


MYTH: BUSTED
-Όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά βλάπτει κιόλας.

Bonus myth : "Για να αποφύγεις το hangover, πιές όταν ξυπνήσεις μετά από μεθύσι ένα ποτήρι απ ό,τι έπινες το προηγούμενο βράδυ".
Τα της ομοιοπαθητικής και όσα συγγενεύουν με αυτή αποτελούν ξεχωριστό άρθρο.



Μύθος 2
"Το ήξερες ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας; Φαντάσου τι θα κάναμε με το 100 % !!! "

Πολύ διαδεδομένος μύθος, που κυκλοφορεί εδώ και αρκετές δεκαετίες και μάλιστα η αρχή του αποδίδεται στον Einstein (μάλλον σε κάποια παρερμηνευμένη δήλωσή του).
Είναι γεγονός ότι δεν μπορεί να προσδιοριστεί ποιο ποσοστό του εγκεφάλου μας χρησιμοποιούμε, απ τη στιγμή που δεν έχουμε καν ορίσει τι εννοούμε με τη λέξη ‘’χρησιμοποιούμε’’. Είναι σίγουρα λάθος πάντως να επικεντρωνόμαστε στις περιοχές μνήμης, υπολογισμών κλπ αποκλειστικά. Υπάρχουν πολλές βοηθητικές περιοχές, που μπορεί να μην "χρησιμοποιούνται άμεσα" αλλά χωρίς αυτές ο εγκέφαλος πολύ απλά δεν θα λειτουργούσε. Σε κάθε περίπτωση, το ποσοστό 10% που ακούμε είναι τελείως εκτός πραγματικότητας, για τους εξής λόγους :
Πρώτον, εάν η θεωρία αυτή ίσχυε, το 90% των εγκεφαλικών επεισοδίων/τραυματισμών του εγκεφάλου/δυσπλασιών του εγκεφάλου δεν θα μας επηρέαζε. Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να αφαιρέσουμε το 90% του εγκεφάλου μας χωρίς να αντιμετωπίσουμε πρόβλημα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, προφανώς. Αρκεί να παρακολουθήσει κάποιος ένα χειρουργείο εγκεφάλου για να διαπιστώσει πόσο "λεπτολόγοι" είναι οι ειδικοί, ώστε να μην πειραχθεί ούτε στο παραμικρό ο υγιής εγκέφαλος.
Δεύτερον, σε πειράματα με ραδιοσημασμένη γλυκόζη (το "καύσιμο" του εγκεφάλου),αυτή κατανέμεται παντού, με σαφώς μεγαλύτερη πυκνότητα στις πιο ενεργές περιοχές του εγκεφάλου.
Τρίτον, αν και δεν αποτελεί απόλυτο πειστήριο, είναι στατιστικά δύσκολο να επέτρεψε η πίεση της φυσικής επιλογής την ανάπτυξη του εγκεφάλου με τέτοιο τρόπο.
Φυσικά, ο εγκέφαλος είναι ένα τόσο πολύπλοκο όργανο που προσφέρεται για διαφόρων ειδών μυθοπλασίες. Κάποιες απ αυτές, μεταξύ των οποίων και ο μύθος του 10%,εξετάζονται στο εξής πολύ ενδιαφέρον άρθρο : Εγκέφαλος: αλήθειες και μύθοι για το πιο παράξενο όργανο του σωματός μας!

Myth : BUSTED

Επίσης δείτε:
http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=do-we-really-use-only-10
http://www.csicop.org/si/show/the_ten-percent_myth/
http://faculty.washington.edu/chudler/tenper.html

Μύθος 3
‘’Η σοκολάτα προκαλεί ακμή’’

Καμία έρευνα δεν έχει αποδείξει οποιαδήποτε σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση καθαρής σοκολάτας (4) και στην εμφάνιση ακμής. Υπάρχει όμως πιθανότητα κάποια απ τα συστατικά που περιέχουν οι σοκολάτες του εμπορίου , π.χ. κάποιοι υδατάνθρακες να συμβάλλουν στην ακμή, σε μικρό πάντα ποσοστό. Γενικά, η ακμή σχετίζεται στενά με την γενικότερη ποιότητα διατροφής (5) Με απλά λόγια, κάποιος που τρώει μόνο σοκολάτες μπορεί να εμφανίσει ακμή γιατί δεν τρέφεται σωστά, και όχι γιατί φταίει η σοκολάτα. Είναι τέλος πιθανό, κάποιες λιπαρές τροφές να επιδεινώνουν την ακμή μέσω υπερέκκρισης ινσουλίνης.

MYTH : PLAUSIBLE
-Η σοκολάτα δεν προκαλεί ακμή, ο τρόπος κατανάλωσής της, ίσως.


Μύθος 4
"Φέρε να βάλω οδοντόκρεμα στο χέρι μου, κάηκα!"

Τα πράγματα είναι , σε αυτή την περίπτωση, απόλυτα σαφή : Απαγορεύεται η οδοντόκρεμα στα εγκαύματα (μαζί με την άποψη του ειδικού στο πρώτο κομμάτι, υπάρχει αναφορά και σε άλλους παρόμοιους και πολύ ενδιαφέροντες μύθους : Τα λανθασμένα γιατροσόφια). Ίσως νιώσουμε μια προσωρινή δροσιά που ανακουφίζει, αλλά αφενός δεν έχει θεραπευτική αξία, αφετέρου διάφορα συστατικά (π.χ. εκχυλίσματα μέντας) της μπορεί να το ερεθίσουν περισσότερο. Χωρίς πολλά λόγια λοιπόν….

MYTH : BUSTED


Μύθος 5
"Ένα κόλπο για να χάσεις γρήγορα βάρος είναι να φοράς χοντρά ρούχα όταν ασκείσαι, ώστε να ιδρώνεις πολύ"

Ενδιαφέρων μύθος! Θα πρέπει καταρχάς να ξεκαθαριστεί το εξής : Ο στόχος της απώλειας βάρους πρέπει να είναι το λίπος και όχι τα υγρά του σώματος! Με τον ιδρώτα χάνουμε κυρίως υγρά και ηλεκτρολύτες (6), όχι λίπος, και έτσι διαταράσσουμε τις φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος. Προφανώς βέβαια χάνεται και λίπος κατά τη διάρκεια της σύντομης αυτής άσκησης αλλά αφενός η απώλεια υγρών δεν είναι αυτοσκοπός, αφετέρου η άσκηση θα μπορούσε να κρατήσει περισσότερο! Όταν το σώμα μας φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο αφυδάτωσης, αδυνατεί να συνεχίσει την άσκηση, άρα σταματάμε σε σύντομο χρονικό διάστημα έχοντας κάψει ελάχιστο ή καθόλου λίπος, πρωτού πάθουμε κράμπες, θερμοεξάντληση και θερμοπληξία (7), διότι αντιλαμβανόμαστε το πρώτο σύμπτωμα, που είναι το ότι διαταράσσεται η θερμορύθμιση του σώματος. Αν αφήσουμε το σώμα να "αναπνεύσει", θα ιδρώσουμε λιγότερο οπότε η άσκηση θα κρατήσει πιο πολύ και θα πετύχουμε καύση λίπους.

MYTH : CONFIRMED
-Προσοχή όμως : Η γρήγορη απώλεια βάρους που βλέπουμε στη ζυγαριά είναι κυρίως απλό νεράκι, ιδιαίτερα πολύτιμο για τον οργανισμό και λιγότερο λίπος


ΜΥΘΟΣ 6

"Η θεωρία της εξέλιξης δεν ισχύει, γιατί λέει πως καταγόμαστε απ τον πίθηκο. Όμως πίθηκοι υπάρχουν ακόμα, δεν εξελίχθηκαν σε ανθρώπους"

Όχι απόλυτα ιατρικός μύθος, περισσότερο βιολογικός, αλλά σχετίζεται άμεσα και αναφέρεται πάρα πολύ συχνά.
Καταρχάς, πρέπει να ξεκαθαριστεί το εξής : Η εξέλιξη δεν είναι "απλώς μια θεωρία". Είναι ένα γεγονός, που συνέβαινε, συμβαίνει, και θα συμβαίνει πάντα. Ακόμα πιο ανούσια είναι η αντιπαραβολή που γίνεται με την "θεϊκή δημιουργία", συμπληρώνοντας ότι "είναι δύο θεωρίες, ισάξιες, και ο καθένας πιστεύει όποια θέλει". Είναι τουλάχιστον επικίνδυνο να εκφράζονται τέτοιες απόψεις στον 21^ο αιώνα. Όλα τα σοβαρά πανεπιστήμια, ερευνητές και επιστήμονες παγκοσμίως θεωρούν την ισχύ της αντίστοιχη με του "1+1=2" και θα πρέπει κάποια στιγμή και στην Ελλάδα να γίνει κοινό κτήμα, αρχίζοντας απ την παιδεία (ουσιαστικά δεν διδάσκεται καν στα ελληνικά σχολεία).
Ο μύθος αυτός βασίζεται σε μία παρερμηνεία της εξέλιξης. Κανείς σοβαρός επιστήμονας ποτέ δεν είπε ότι "καταγόμαστε απ' τον πίθηκο". Αυτό που ισχύει είναι το εξής : Έχουμε κοινούς προγόνους με τον πίθηκο, οι οποίοι δεν είναι ούτε πίθηκοι, ούτε άνθρωποι αλλά κάτι διαφορετικό, που δεν υπάρχει πια. Όπως ακριβώς ο Γιάννης δεν ‘’κατάγεται’’ απ τον αδερφό του, τον Πέτρο, αλλά έχουν κοινούς προγόνους, τους γονείς τους, οι οποίοι δεν είναι ούτε "Πέτρος" ούτε "Γιάννης". Ενδιαφέρον βίντεο για τα παραπάνω (με ελληνικούς υπότιτλους) : Why are there still Chimpanzees?
Αξίζει να συμπληρωθεί, ότι με όλους τους οργανισμούς έχουμε κοινούς προγόνους, απλά με κάποιους είναι πιο κοντινοί χρονικά ενώ με άλλους πιο μακρινοί. Αν λοιπόν οι χιμπατζήδες είναι "αδέρφια" μας (καθώς το 99% του DNA μας είναι κοινό 8) , τότε τα άλλα θηλαστικά είναι "πρώτα μας ξαδέρφια", τα ερπετά "δεύτερα" κοκ.

MYTH : (couldn’t be more) BUSTED

Μύθος 7
" Έπαθε υποθερμία, δώστου λίγο αλκοόλ να ζεσταθεί"

Πολύ διαδεδομένος μύθος, τον οποίο συνοδεύουμε στο μυαλό μας με τα συμπαθέστατα σκυλιά Αγίου Βερνάρδου να τρέχουν μέσα στους πάγους για να σώσουν κάποιον άνθρωπο με ένα βαρελάκι κονιάκ δεμένο στο λαιμό για να το πιεί ο σωζόμενος και να ζεσταθεί.
Ας δούμε πρώτα πώς δρα το αλκοόλ στο σώμα μας, όσον αφορά τη θερμοκρασία: Η πιο άμεση συσχέτιση είναι πως η κατανάλωσή του επιφέρει αγγειοδιαστολή στα επιφανειακά αγγεία. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια πως το αίμα φεύγει απ τον κορμό, όπου φυλάσσονται όλα τα ζωτικά όργανα και κατευθύνεται προς το δέρμα, κυρίως των άκρων. Γι' αυτόν τον λόγο ίσως νιώθουμε μια παροδική αίσθηση θερμότητας στο δέρμα και στα προηγουμένως ψυχρά άκρα μας. Είναι όμως εξαιρετικά επικίνδυνο, γιατί στερούμε τη θερμότητα αυτή απ τα ζωτικά μας όργανα, που την έχουν άμεσα ανάγκη. Και κάπως έτσι προκαλείται μεγαλύτερη υποθερμία απ αυτήν που θέλουμε να καταπολεμήσουμε, διότι ελαττώνουμε την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος. Επίσης, είναι πιθανό να δρα ως ανασταλτικό του ρίγους, στερώντας έτσι απ το σώμα μια πολύτιμη πηγή θερμότητας, αλλά και να παρεμβαίνει σε άλλους μηχανισμούς θερμορύθμισης (σχετικό άρθρο : Γιατί δεν μας ζεσταίνει το αλκοόλ τον χειμώνα )

MYTH : PLAUSIBLE
- Ίσως νιώθουμε παροδικά καλύτερα αλλά η χρήση του στην υποθερμία είναι επικίνδυνη, αφού επιτείνει τη μείωση της θερμοκρασίας άμεσα, άρα πρέπει να αποφεύγεται.


ΜΥΘΟΣ 8
"Έχει καταπιεί τη γλώσσα του, κάποιος να του ανοίξει με το ζόρι το στόμα να την τραβήξει έξω!"

Κάτω απ τη γλώσσα μας υπάρχει υπάρχει μια μικρή ορατή μεμβράνη, που ονομάζεται χαλινός. Αυτή η μεμβράνη ενώνει τη γλώσσα με το έδαφος του στόματος, οπότε το να την "καταπιούμε", όπως το έχουν στο μυαλό τους κάποιοι (δηλαδή να γυρίσει η γλώσσα προς τα πίσω και να "πέσει" μέσα στο λαιμό μας) είναι πρακτικά αδύνατον. Αυτό που μπορεί να συμβεί, είναι, σε περίπτωση απώλειας του ελέγχου των μυών λόγω π.χ. λιποθυμίας ή καρδιακής ανακοπής, η γλώσσα να πέσει ελαφρώς προς τα πίσω και να φράξει τη δίοδο του αέρα.
Το κυριότερο σφάλμα σε αυτόν το μύθο, είναι ότι δεν χρειάζεται να ανοίξουμε με το ζόρι κανένα στόμα, ούτε να βάλουμε τα χέρια μας μέσα στο στόμα του θύματος για να "τραβήξουμε" τη γλώσσα. Η ακριβής δράση περιγράφεται στο παρακάτω link , και ιδανικά (αλλά όχι απόλυτα) θα πρέπει να εκτελείται από ειδικούς ή κατάλληλα εκπαιδευμένους : http://www.sefeaa.gr/first-aid/ananhpsh.htm

MYTH : BUSTED

-Οι ηρωισμοί είναι από επικίνδυνοι έως …. επικίνδυνοι. Το ίδιο ισχύει και για το περίφημο "κάποιος να ρουφήξει το δηλητήριο του φιδιού απ την πληγή!"

To be continued…..

Περί Ομοιοπαθητικής

Η ομοιοπαθητική αποτελεί ένα είδος εναλλακτικής ιατρικής που βασίζεται σε δύο ιδέες:

1. Το "όμοιο θεραπεύει το όμοιο" (similia similibus curentur), εννοώντας πως μια ουσία που προκαλεί συμπτώματα ασθένειας μπορεί επίσης να θεραπεύσει τα ίδια τα συμπτώματα.

2. H αραίωση αυξάνει τη δραστικότητα.

Και οι δύο αυτές ιδέες δεν είναι μόνο αντίθετες με αυτό που παρατηρείται συνήθως στην Ιατρική, αλλά και αντίθετες με την κοινή λογική επίσης. Αντίθετα από άλλες "εναλλακτικές" ιατρικές και πρακτικές, οι οποίες φτάνουν πίσω χιλιάδες χρόνια, η ομοιοπαθητική εφευρέθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από έναν Γερμανό ιατρό, τον Samuel Hahnemann.

H ομοιοπαθητική είναι θεμελιωδώς διαφορετική από τα φυτικά φάρμακα (herbal medicine), με τα οποία συχνά την μπερδεύει κανείς. Παρόλο που μερικά "ομοιοπαθητικά" φάρμακα είναι απλώς πρότυπα φυτικά συμπληρώματα με την ταμπέλα του ομοιοπαθητικού, τα αληθινά ομοιοπαθητικά παρασκευάσματα είναι τόσο αραιωμένα που δεν περιέχουν ενεργά συστατικά (κάτι το οποίο παραδέχονται και οι ίδιοι οι ομοιοπαθητικοί). Τα μόνα μετρήσιμα συστατικά είναι το νερό και/ή το αλκοόλ, το οποίο χρησιμοποιείται για να "διατηρήσει τη θεραπευτική ισχύ για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά την αποθήκευσή του".

H τρέχουσα επιστημονική και ιατρική κοινή γνώμη, βασισμένη σε πολυάριθμες μελέτες και μετα-μελέτες, είναι πως η ομοιοπαθητική δεν έχει καμία δράση πέρα από αυτή του placebo. Κάποιες πτυχές της ομοιοπαθητικής, όπως οι περίτεχνες "αποδείξεις" και οι διαβουλεύσεις (consultations) με τον ασθενή μπορούν να ενισχύσουν τις προσδοκίες του τελευταίου και αυτό ανάγει την ομοιοπαθητική σε ένα ιδιαίτερα πειστικό placebo - ωστόσο παραμένει placebo. Οι θεωρίες πίσω από την υποτιθέμενη αποτελεσματικότητά της, εάν ήταν αληθινές, θα ανέτρεπαν το μεγαλύτερο μέρος της μοντέρνας χημείας, φυσικής και βιολογίας.

Θεωρία Νο. 1

Σύμφωνα με τον Hahnemann, εάν μια ουσία μπορεί, σε μεγάλες δόσεις, να προκαλέσει ορισμένα συμπτώματα, τότε σε μικρότερη συγκέντρωση η ίδια ουσία μπορεί να θεραπεύσει τα συγκεκριμένα συμπτώματα.

Η θεωρία αυτή δεν έχει καμία επιστημονική βάση και δεν πρέπει να συγχέεται με τις έννοιες της μοντέρνας ανοσολογίας. Για παράδειγμα, ο εμβολιασμός οδηγεί στην παραγωγή αντισωμάτων ενάντια στον συγκεκριμένο μολυσματικό παράγοντα, ο οποίος παρουσιάζεται σε εξασθενημένη ή νεκρή μορφή και σε υπολογισμένη συγκέντρωση. Τα εμβόλια απαιτούν ένα τεράστιο ποσό δοκιμασιών και πειραμάτων για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά τους και, κυρίως, η ασφάλειά τους. Περιλαμβάνουν σχετικά μεγάλα ποσά μορίων ή μολυσματικών παραγόντων και έχουν έναν αποδεδειγμένο μηχανισμό δράσης. Συγκεκριμένα, η μικρή αυτή έκθεση στο μολυσματικό παράγοντα οδηγεί στη δημιουργία ενός κλώνου Β λεμφοκυττάρων μνήμης, τα οποία θα είναι διαθέσιμα σε περίπτωση πραγματικής λοίμωξης στο μέλλον. Επομένως τα εμβόλια χρησιμοποιούνται για προφύλαξη και όχι ως θεραπευτικά μέσα. Ο μηχανισμός λειτουργίας του εμβολιασμού είναι κατανοητός, παρατηρήσιμος και επιστημονικά ελεγχόμενος. Δεν υπάρχει κάποια παρόμοια απόδειξη ή έστω εύλογη υπόθεση για το "όμοιο θεραπεύει όμοιο".

Θεωρία Νο. 2

Η κλασική ομοιοπαθητική γενικά ορίζεται ως ένα σύστημα ιατρικής αντιμετώπισης βασιζόμενο στη χρήση ελάχιστων ποσοτήτων φαρμάκων, τα οποία σε μεγαλύτερες δόσεις έχουν αποτελέσματα παρόμοια με αυτά της ασθένειας που θεραπεύεται. Ο Hahnemann πίστευε ότι πολύ μικρές δόσεις ενός φαρμάκου θα μπορούσαν να έχουν πολύ ισχυρά θεραπευτικά αποτελέσματα διότι η δράση τους θα μπορούσε να επηρεαστεί με ζωηρή και μεθοδική ανακίνηση. Ονόμαζε, δε,  αυτή την υποτιθέμενη αύξηση της δραστικότητας μέσω ζωηρής ανακίνησης δυναμοποίηση. Ο Hahnemann πίστευε ότι η ανακίνηση αυτή θα μπορούσε να απελευθερώσει «άϋλες και πνευματικές δυνάμεις», κάνοντας έτσι τις ουσίες πιο δραστικές. «Ελαφρά χτυπήματα σε ένα δερμάτινο ύφασμα ή στην παλάμη του χεριού υποτίθεται ότι διπλασιάζουν την αραίωση»

Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα κατασκευάζονται από βότανα, βοτανικές ουσίες και διάφορες άλλες πηγές. Εάν η αρχική ουσία είναι διαλυτή, ένα μέρος της αραιώνεται με είτε 9, είτε 99 μέρη αποσταγμένου νερού και/ή αλκοόλ και στη συνέχεια ανακινείται ζωηρά. Εάν είναι αδιάλυτη, τότε κονιορτοποιείται σε παρόμοιες αναλογίες με λακτόζη σε σκόνη. Ένα μέρος από το αραιωμένο φάρμακο στη συνέχεια αραιώνεται περαιτέρω και η ίδια διεργασία επαναλαμβάνεται έως ότου επιτευχθεί η επιθυμητή συγκέντρωση.

Αραιώσεις 1 προς 10 συμβολίζονται με το γράμμα X (1X = 1/10, 3X = 1/1.000, 6X = 1/1.000.000). Παρομοίως, αραιώσεις 1 προς 100 συμβολίζονται με το γράμμα C (1C = 1/100, 3C = 1/1.000.000 κ.ο.κ). Τα περισσότερα παρασκευάσματα κυμαίνονται από 6Χ έως 30Χ, αλλά στην αγορά διατίθενται και παρασκευάσματα με αραίωση μεγαλύτερη από 30C. 

Μια 30Χ αραίωση, λοιπόν, σημαίνει πως η αρχική ουσία έχει αραιωθεί 1.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 φορές. Υποθέτοντας πως ένα κυβικό εκατοστό νερού έχει 15 σταγόνες, το παραπάνω νούμερο είναι μεγαλύτερο από το νούμερο σταγόνων που θα απαιτούνταν για να γεμίσει ένα δοχείο 50 φορές μεγαλύτερο από τη Γη. Φανταστείτε πως τοποθετούμε μια σταγόνα κόκκινης μπογιάς σε ένα τέτοιο δοχείο, ώστε αυτή να διασπαρεί ομοιόμορφα. Η θεωρία αυτή είναι το αντίστοιχο του να πει κανείς πως κάθε σταγόνα νερού που θα πάρουμε έπειτα από αυτή τη δεξαμενή θα έχει λίγη «κοκκινίλα». 

Για την ακρίβεια, οι νόμοι της Χημείας θέτουν ένα όριο στην αραίωση που μπορεί να γίνει χωρίς να χαθεί εντελώς η αρχική ουσία. Το όριο αυτό, το οποίο σχετίζεται με τον αριθμό Avogadro, ανταποκρίνεται σε ομοιοπαθητικές δραστικότητες 12C ή 24Χ (1 μέρος σε 1024). O ίδιος ο Hahnemann συνειδητοποίησε πως δεν υπήρχε καμία περίπτωση έστω και ένα μόριο της αρχικής ουσίας να παραμείνει έπειτα από πάρα πολλές αραιώσεις. Ωστόσο πίστευε πως το ζωηρό κούνημα έπειτα από κάθε αραίωση άφηνε πίσω του ένα «φάντασμα», μια «ιδέα» της ουσίας (“spirit-like” essence), όχι πλέον αντιληπτή από τις αισθήσεις, η οποία θεραπεύει με το να επαναφέρει τη «ζωτική δύναμη» του σώματος. Μοντέρνοι υποστηρικτές ισχυρίζονται πως, ακόμα κι όταν χαθεί και το τελευταίο μόριο, μία «μνήμη» της ουσίας διατηρείται. Αυτή η θεωρία είναι αβάσιμη. Επιπλέον, εάν ήταν αληθινή, τότε κάθε ουσία που θα συναντούσε ένα μόριο νερού θα «αποτυπωνόταν» στη μνήμη του και θα μπορούσε να επιφέρει ισχυρά (και απρόβλεπτα) αποτελέσματα όταν θα καταναλωνόταν από κάποιο άτομο.

Από τη θεωρία στην πράξη

Υπάρχουν, λοιπόν, ανασκοπήσεις διαφόρων μελετών γύρω από την αποτελεσματικότητα των ομοιοπαθητικών θεραπειών και καμία από αυτές δεν συμπεραίνει ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε ομοιοπαθητικής θεραπείας. Οι ομοιοπαθητικοί είχαν στη διάθεσή τους πάνω από 200 χρόνια για να επιδείξουν την πραμάτεια τους και απέτυχαν να το κάνουν. Βέβαια υπάρχουν μεμονωμένες μελέτες που έχουν βρει στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ του γκρουπ υπό ομοιοπαθητική θεραπεία και του γκρουπ ελέγχου, αλλά καμία από αυτές δεν έχει επαναληφθεί ή μαστίζονται από μεθοδολογικά σφάλματα.

Ενδεικτικά, θα αναφέρω μια πρόσφατη έρευνα που έγινε σε ασθενείς που έπασχαν από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 5 ομάδες, σύμφωνα με το παρακάτω σχήμα:

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνω πως η επίσκεψη σε έναν ομοιοπαθητικό συνοδεύεται από ένα είδος συνέντευξης με τον ασθενή (consultation), κατά το οποίο ο ομοιοπαθητικός ακούει προσεκτικά τον ασθενή για αρκετή ώρα, καθώς αυτός του δίνει πληροφορίες για το πρόβλημά του, τις συνήθειές του και τη ζωή του γενικότερα. Οι ασθενείς αντιμετωπίζονται ως «ξεχωριστά άτομα» και σε αυτή τη βάση θα επιλεγεί η θεραπεία τους. Ερωτώνται πολλές ερωτήσεις γύρω από τη ζωή τους και τις προτιμήσεις τους στο φαγητό, τον καιρό, και ούτω καθεξής, πολλές από τις οποίες δεν έχουν καμία προφανή σχέση με το πρόβλημα που τους οδήγησε στη συνεδρία. Όλες αυτές οι πληροφορίες συντελούν στην τελική «διάγνωση» του ομοιοπαθητικού, με αποτέλεσμα να επιλεγεί το κατάλληλο για τον ασθενή ομοιοπαθητικό σκεύασμα. 

Για το λόγο αυτό, το δείγμα χωρίστηκε σε πέντε ομάδες, ώστε να μπορεί να εντοπιστεί το σημείο εκείνο της ομοιοπαθητικής που είχε κάποιο αποτέλεσμα. Από τις πέντε ομάδες, οι τρεις πρώτες (ομάδες 1-3) έλαβαν συμβουλευτική (consultation), ενώ οι άλλες δύο (ομάδες 4 και 5) όχι. Οι τρεις πρώτες ομάδες χωρίστηκαν περαιτέρω σε ομάδα εξατομικευμένης ομοιοπαθητικής θεραπείας (ομάδα 1), ομάδα που λάμβανε κοινό ομοιοπαθητικό σκεύασμα για τη ΡΑ (ομάδα 2), και ομάδα που λάμβανε placebo (ομάδα 3).

Οι ασθενείς χωρίς συμβουλευτική έλαβαν το ομοιοπαθητικό παρασκεύασμα (ομάδα 4) ή placebo (ομάδα 5) –εξατομικευμένη ομοιοπαθητική θεραπεία μπορεί να δοθεί μόνο κατόπιν συμβουλευτικής.

Κατ’αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να γίνουν οι ακόλουθες συγκρίσεις:

1. Η αποτελεσματικότητα της συμβουλευτικής, με τη σύγκριση των ομάδων που έλαβαν τέτοια (2 και 3) με αυτές που δεν έλαβαν (4 και 5). Η ομάδα που έλαβε εξατομικευμένη θεραπεία δε συμπεριλήφθηκε, καθώς δεν μπορούσε να υπάρξει άμεση σύγκριση με τις ομάδες χωρίς συμβουλευτική. 
2. Η αποτελεσματικότητα του ομοιοπαθητικού σκευάσματος, συγκρίνοντας τις ομάδες 2 και 4 με τις ομάδες 3 και 5. 
3. H διαφορά στην αποτελεσματικότητα μεταξύ εξατομικευμένης ομοιοπαθητικής θεραπείας και κοινού ομοιοπαθητικού σκευάσματος, συγκρίνοντας τις ομάδες 1 και 2. 
4. H αποτελεσματικότητα της εξατομικευμένης θεραπείας, συγκρίνοντας τις ομάδες 1 και 3. 

Όσον αφορά τις δύο τελευταίες συγκρίσεις, εάν η ομοιοπαθητική είναι αποτελεσματική, θα πρέπει να παρατηρηθεί στατιστική διαφορά υπέρ της ομάδας 1 όταν συγκρίνεται με την ομάδα 2, γιατί στην πρώτη ομάδα γίνεται χορήγηση διαφορετικού φαρμάκου σε κάθε ασθενή ενώ στην δεύτερη δίνεται το ίδιο ομοιοπαθητικό σκεύασμα σε όλους τους ασθενείς. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να υπάρχει στατιστική διαφορά υπέρ της ομάδας 1 όταν αυτή συγκρίνεται με την ομάδα 3, ώστε να μετρηθεί σε σχέση με το "μηδέν", δηλαδή το ψευδοφάρμακο. 

Μετά από την ανάλυση των στατιστικών δεδομένων οι ερευνητές κατέληξαν:

"Homeopathic intervention in patients with chronic, active but relatively stable RA (δηλ. ρευματοειδής αρθρίτιδα) has significant clinical benefits that are attributable mainly to the homeopathic consultation process. There appeared to be no specific benefit from the homeopathic remedies themselves. Although no significant group differences in either of the primary outcomes were observed, statistical and clinically relevant improvements did occur for those receiving consultations in some equally valuable and relevant secondary outcomes. The homeopathic consultation, regardless of treatment allocation, significantly improved standard objective markers of RA: DAS-28 (the EULAR equivalent of the ACR20) and swollen joint count."

Με απλά λόγια καμία ομάδα δεν παρουσίαζε κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα, με τις ομάδες όμως που δέχτηκαν συμβουλευτική (ανεξαρτήτως αν πήραν ή όχι ομοιοπαθητικό σκεύασμα) να εμφανίζουν κάποια διαφορά σε δευτερεύοντα στοιχεία της ασθένειας. Αυτό ήταν αναμενόμενο, αφού η ρευματοειδής αρθρίτιδα παρουσιάζει υφέσεις κι εξάρσεις των συμπτωμάτων ανάλογα και με την ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς. Το placebo effect έχει άμεση σχέση με την ψυχολογία και η προσοχή που δίνει ο ομοιοπαθητικός στον ασθενή κάνει καλό στην ψυχολογία του τελευταίου.

Μία ακόμα έρευνα παρουσιάζεται στο παρακάτω βίντεο:

Τέλος, για όσους αναρωτιούνται πού είναι το κακό με την ομοιοπαθητική, αφού –έστω και ως placebo- έχει αποτέλεσμα, οι λόγοι είναι αρκετοί. Κατ’αρχάς είναι θέμα κοροϊδίας από τους ομοιοπαθητικούς, οι οποίοι πουλάνε τα σκευάσματά τους ως αποτελεσματικά, ενώ είναι σκέτο νερό. Κατά δεύτερον, το όφελος αυτό μπορεί να υπάρξει ακόμα και με την συμβατική ιατρική. Δεν είναι απαραίτητη μία θεωρία που πάει κόντρα στους παρατηρούμενους φυσικούς νόμους. Το γεγονός πως αυτό δεν συμβαίνει έχει να κάνει με πολιτικούς παράγοντες κι όχι επιστημονικούς. Όταν στα νοσοκομεία υπάρχουν ελλείψεις γιατρών, νοσηλευτών και λοιπού προσωπικού πώς περιμένουμε ο γιατρός (που κάνει εξαντλητικές εφημερίες) να μπορέσει να μεταδόσει καλή ψυχολογία στον ασθενή του; Τέλος, συμβαίνει αρκετοί άνθρωποι να πηγαίνουν μόνο σε ομοιοπαθητικούς, αντί για γιατρούς, με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί ακόμα και παιδικές ζωές από πλήρως ιάσιμες ασθένειες. Βλέπετε, δεν είναι όλες οι ασθένειες σαν τη ΡΑ, όπου ο ασθενής δεν κινδυνεύει. Μπορεί να πεθάνει κανείς από μια λοίμωξη. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει κανείς εδώ.

Δείτε επίσης:

http://fridge.gr/26992/stiles/homeopathy/


http://metavolismos.com/?p=1306

Βιβλιογραφία:

http://rationalwiki.org/wiki/Homeopathy

http://www.skepdic.gr/entries/Omikron/omiopathitiki.htm

http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/homeo.html

http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/holmes.html

http://www.badscience.net/2000/01/journal-club-can-water-possibly-have-a-memory-a-sceptical-view/

http://blog-epistimis.blogspot.com/2011/07/blog-post.html

Η ιστορία του Steve Jobs



Δημοσιευμένο στο http://www.sciencebasedmedicine.org/ από τον David Gorski, 10 Οκτωβρίου 2011


Ένας φαν της Apple σκέφτεται περί υπολογιστών και θνησιμότητας

Είμαι λιγάκι φαν της Apple και το παραδέχομαι ευθέως. Το παρελθόν μου με τα προϊόντα της Apple πάει πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ένας από τους συγκατοίκους μου απέκτησε ένα Apple IIe, το οποίο χρησιμοποιούσα μερικές φορές για γράψιμο, παιχνίδι και διάφορες άλλες εφαρμογές. Πράγματι, ένα από τα πρώτα μου «αιματηρά» παιχνίδια για το IIe. Λεγόταν The Bilestoad και περιλάμβανε είτε μάχες ενάντια στο CPU είτε ενάντια σε άλλους παίκτες με τσεκούρια και βασικά περιλάμβανε το να κόβει ο ένας τα άκρα του άλλου, μέσα σε εντελώς χοντροκομμένο χαμηλής ανάλυσης περιβάλλον αίματος και σφαγής (πάρτε γεύση από το gameplay εδώ). Φυσικά, είναι εκπληκτικό το ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει με τα βιντεοπαιχνίδια εκτός από την ποιότητα των γραφικών. Σε κάθε περίπτωση, αυτός ο συγκάτοικος ήταν ένας από τους πρώτους φοιτητές που απέκτησαν το καινούριο Macintosh όταν βγήκε στην αγορά στις αρχές του 1984. Μου άρεσε πάρα πολύ εξ αρχής αλλά κατάφερνα να παίζω μόνο περιστασιακά με αυτό για μερικούς μήνες. Αφότου πρωτοχρησιμοποίησα ένα Macintosh SE για να κάνω ένα ερευνητικό project κατά τη διάρκεια του τελευταίου μου έτους στην ιατρική σχολή, άρχισα να χρησιμοποιώ σχεδόν αποκλειστικά πλατφόρμα Macintosh, και ο πρώτος υπολογιστής που απέκτησα με δικά μου λεφτά ήταν ένας Mac LC το 1990 ή 1991. Σήμερα, έχω πολλά προϊόντα της Apple, συμπεριλαμβανομένου του MacBook Air, του iPhone μου, και του παλιού μου iPod Classic από τον καιρό της σχολής, μεταξύ άλλων. Περιέργως, δεν έχω iPad ακόμα, αλλά μάλλον είναι θέμα χρόνου, κι αυτό το λογισμικό περιμένει να πέσει στα χέρια μου να κάνω κάποια σημαντική δουλειά με αυτό κάποια στιγμή.

Όλο το παραπάνω είναι ο κλασικός μου φλύαρος τρόπος να εξηγήσω το γιατί λυπήθηκα βαθύτατα μαθαίνοντας για το θάνατο του Steve Jobs την προηγούμενη βδομάδα. Από τότε που άρχισαν να εξαπλώνονται οι πρώτοι προβληματισμοί για την υγεία του πίσω στο 2004, και μετά πάλι το 2008, για να συμπληρωθούν από την αποκάλυψη ότι είχε υποστεί μεταμόσχευση συκωτιού για μια σπάνια μορφή καρκίνου του παγκρέατος το 2009, φοβόμουν το χειρότερο. Την προηγούμενη εβδομάδα, το τέλος ήρθε τελικά. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά να μάθει κάποιος σχετικά με τα θέματα αυτού του blog εξετάζοντας την περίεργη και ασυνήθιστη ιστορία του Steve Jobs. Τώρα, 5 ημέρες μετά το θάνατό του, ο οποίος συμπτωματικά συνέβη μόλις μια μέρα μετά την έξοδο στην αγορά του iCloud και του iPhone 4S, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε να συνθέσουμε αυτά που γνωρίζουμε για τη μάχη του Job με τον καρκίνο κι έπειτα να συζητήσουμε τη χρησιμότητα (και τη λανθασμένη χρήση) της ιστορίας του. Βέβαια, αυτό είναι δύσκολο διότι ο Jobs ήταν διαβόητα μυστικοπαθής και μπορώ να βασιστώ μόνο σε ό,τι δεδομένα δημοσιεύθηκαν στα ΜΜΕ, μερικά από τα οποία αντιφάσκουν μεν, ενώ όλα υπολείπονται επαρκών λεπτομερειών ώστε να φτάσει κάποιος σε ασφαλή συμπεράσματα, αλλά θα προσπαθήσω, ελπίζοντας ότι η επερχόμενη έκδοση της βιογραφίας του από τον Walter Isaacson σε μερικές βδομάδες ίσως απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις που μου έχουν απομείνει, δεδομένου ότι ο Isaacson συμπορεύθηκε με τον Jobs στη μάχη του με τον καρκίνο και του δόθηκε άνευ προηγουμένου πρόσβαση και στον Jobs και στους γύρω του.

Εν τω μεταξύ, στο μυαλό μου κάνω διάφορες εικασίες. Ελπίζω οι εικασίες αυτές να είναι επαρκώς δομημένες και λογικές ώστε να μη φανούν εντελώς λάθος, αλλά παρ’ όλα αυτά παραμένουν εικασίες.



Jobs και καρκίνος παγκρέατος

 Πίσω στο 2003, ο Jobs μεσουρανούσε. Αφού απομακρύνθηκε από την Apple το 1985 και τον έφεραν πίσω το 1997, κατά τη διάρκεια των 6 ετών ως το 2003, έσωσε την Apple από το χείλος της χρεοκοπίας, πρώτα βγάζοντας στην αγορά το iMac και λίγα χρόνια μετά το ευρέως επιτυχημένο iPod. Ήταν εκείνη την περίοδο που έλαβε νέα τα οποία κανείς δε θα ήθελε να ακούσει. Έχοντας πρόσφατα υποβληθεί σε αξονική τομογραφία της κοιλιάς, μια μάζα είχε εντοπιστεί στο πάγκρεάς του, στην κεφαλή του παγκρέατος απ’ ότι φαινόταν.

 Τώρα, αν και έχω διαβάσει όλες τις αναφορές για την αρχική αυτή διάγνωση, είναι εντελώς ασαφές σε μένα ποια ακριβώς ήταν η ένδειξη για την αξονική, και την περίοδο εκείνη η διάγνωση του Jobs αποκρύφτηκε με μυστικότητα. Μόλις το 2008 δημοσιεύθηκε ένα άρθρο στο Fortune με τίτλο The Trouble With Steve Jobs και περιέγραψε τη διάγνωσή του με αυτόν τον τρόπο:

«Κατά τη διάρκεια μιας αξονικής τομογραφίας κοιλίας ρουτίνας , οι γιατροί είχαν ανακαλύψει έναν αναπτυσσόμενο όγκο στο πάγκρεάς του. Καθώς μια διάγνωση παγκρεατικού καρκίνου συχνά ισοδυναμεί με μια άμεση εκτέλεση θανατικής ποινής, μια βιοψία αποκάλυψε ότι ο Jobs είχε μια σπάνια – και ιάσιμη – μορφή της νόσου. Αν όγκος αφαιρούταν χειρουργικά, η πρόγνωση του Jobs θα ήταν ελπιδοφόρος: η μεγάλη πλειοψηφία εκείνων που υφίσταντο την εγχείρηση επιβίωναν για τουλάχιστον 10 χρόνια.»
 Έτσι, από την αρχή το sciencebasedmedicine.org, αντέδρασε στον τρόπο θεραπείας του Steve Jobs, μιας και ακόμη και τώρα, οι ενδείξεις για αξονική τομογραφία κοιλίας «ρουτίνας» σε έναν κατά τα άλλα υγιή 40άρη άντρα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες, όπως υπογραμμίζει ο Sharon Begley σε ένα άρθρο δημοσιευμένο την προηγούμενη εβδομάδα:

 «Σύμφωνα με τις αναφορές, έκανε την αξονική – η οποία γίνεται σπανίως στα πλαίσια μιας φυσικής εξέτασης ρουτίνας, πόσο μάλλον να προτείνεται κιόλας – επειδή είχε ιστορικό γαστρεντερικών προβλημάτων, αλλά κι επειδή μπορεί να βίωνε συμπτώματα, γαστρεντερικά το πιο πιθανό.»


 Όποιοι κι αν ήταν οι λόγοι, ο Jobs υποβλήθηκε τελικά σε αξονική τομογραφία, είτε για εξέταση «ρουτίνας» (στην οποία σχεδόν ποτέ δεν υπάρχει ένδειξη για αξονική) είτε για ακαθόριστα συμπτώματα (για τα οποία η ένδειξη ίσως ήταν μικρή αλλά όχι ανύπαρκτη). Τη στιγμή εκείνη, ο Jobs θα φαινόταν απίστευτα τυχερός με 2 τρόπους. Πρώτον, ήταν τυχερός στο ότι ο όγκος του ανακαλύφθηκε από μια μέθοδο η οποία, επί απουσίας ξεκάθαρων συμπτωμάτων, είναι χαμηλής απόδοσης δοκιμασία η οποία εκθέτει τον ασθενεί και στην ακτινοβολία και στον κίνδυνο του ενδοφλέβιου υγρού σκιαγράφησης. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι αρκετά χαμηλοί, αλλά δύσκολα δικαιολογείται η έκθεση σε αυτούς χωρίς πιο ξεκάθαρες ενδείξεις. Ωστόσο, οι αξονικές τομογραφίες συχνά πραγματοποιούνται καταχρηστικά στη χώρα αυτή (Σ.τ.μ: και στη δική μας ακόμα περισσότερο), και δεν προκαλεί έκπληξη ότι ο Jobs υποβλήθηκε σε μία έχοντας «μικρές» ενδείξεις: το θέμα είναι ότι αυτήν τη φορά ο Jobs ήταν η εξαίρεση μιας και η ασθένειά του εντοπίστηκε νωρίς, παρά τον κανόνα που λέει ότι η αξονική δε βρίσκει συνήθως κάτι βοηθητικό. Δεύτερον, μια βιοψία της βλάβης έδειξε ότι δεν επρόκειτο για την πολύ πιο κοινή (και θανατηφόρα) μορφή παγκρεατικού καρκίνου, το παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα, το οποίο ανέρχεται από τους πόρους του παγκρέατος, σπανίως θεραπεύεται, και γενικά η μέση επιβίωσή του είναι λιγότερο από ένα χρόνο. Αντιθέτως, είχε μια πολύ λιγότερο επιθετική μορφή παγκρεατικού καρκίνου, ένα νευροενδοκρινή όγκο. Αυτοί οι όγκοι είναι συχνά ήπιοι και μεγαλώνουν αργά. Δυστυχώς, έχουν και την τάση να εκκρίνουν ορμόνες, οι οποίες είναι και υπεύθυνες για τα περισσότερα συμπτώματά τους. Στην περίπτωση του Jobs, η ορμόνη ήταν η ινσουλίνη και ο όγκος ήταν ένα ινσουλίνωμα. Αν και, χάρις στη μυστικότητα του Jobs, δεν έχουμε ιδέα τι συμπτώματα βίωνε εκείνη την περίοδο, τα ινσουλινώματα οδηγούν τυπικά σε έντονες πτώσεις του σακχάρου στο αίμα κι αυτή η υπερινσουλιναιμία μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα ινσουλινικού shock, όπως τρέμουλο, κρύοι ιδρώτες, ναυτία και έμετοι, σκοτοδίνες και νευρολογικά συμπτώματα όπως σύγχυση, απάθεια και ευερεθιστότητα.


 Οποιαδήποτε κι αν ήταν τα ταλέντα του Jobs, έγινε προφανές ότι ένα απ’ αυτά ήταν η κακή κριτική προς την ιατρική. Όσο καλές κι αν ήταν οι γνώσεις γύρω από τη δουλειά του, όσον αφορά την ιατρική επέδειξε κριτική σκέψη την οποία αν εφάρμοζε στις επιχειρήσεις θα έριχνε την Apple από την υψηλή της θέση (στον επιχειρηματικό κόσμο) σε πλήρη διάλυση. Οι νευροενδοκρινικοί όγκοι του παγκρέατος συνιστούν λιγότερο από το 2% όλων των παγκρεατικών όγκων και ήταν αρκετά τυχερός που είχε αυτήν τη μορφή όγκου παρά την πολύ πιο συχνή και θανατηφόρα. Η χειρουργική επέμβαση θα είχε μεγάλη πιθανότητα να τον θεραπεύσει.


 Ορίστε περισσότερα σχετικά με την όλη ιστορία:

 «Αλλά ο Jobs αναζήτησε αντί γι’ αυτό (Σ.τ.μ: αντί για τη χειρουργική επέμβαση δηλαδή) να θεραπεύσει τον όγκο του με ειδική διατροφή ενώ ξεκίνησε μια μεγάλη έρευνα για να βρει εναλλακτικές προσεγγίσεις. «Είναι λογικό να πούμε ότι ήλπιζε να βρει μια λύση με την οποία θα απέφευγε την εγχείρηση», λέει ένα άτομο οικείο με την όλη κατάσταση. «Δεν ξέρω αν πραγματικά πίστευε αν αυτό ήταν δυνατό πραγματικά. Το περίεργο είναι ότι, αν και για μας φαίνεται μια εναλλακτική προσέγγιση, για αυτόν ήταν το φυσιολογικό. Δεν είναι και πολύ ασυνήθιστο αυτό για τον Steve»

 Ένα διευθυντικό στέλεχος της Apple,  ο Levinson,ο οποίος έχει Ph.D. στη βιοχημεία, επισκοπούσε την όλη κατάσταση για το διοικητικό συμβούλιο. Αυτός κι ένα άλλο διευθυντικό μέλος, ο Bill Campbell, προσπάθησαν να πείσουν τον Jobs να κάνει την εγχείρηση. «Υπήρχε σαφής ανησυχία απ’ την πλευρά πολλών μελών του διοικητικού συμβουλίου ότι δεν έκανε ό,τι καλύτερο για την υγεία του μέχρι εκείνη τη στιγμή» λέει ένα άτομο εκ των έσω. «Αλλά ο Steve είναι ο Steve. Μπορεί να είναι πολύ ξεροκέφαλος μερικές φορές».

Αν ήταν ο φόβος ο οποίος παρακίνησε τον Jobs, το καταλαβαίνω. Παρόλο που ήταν αρκετά τυχερός ώστε να έχει έναν καρκίνο νησιδιακών κυττάρων αντί για το πιο συχνό και θανατηφόρο αδενοκαρκίνωμα, ο όγκος ήταν κοντά στην κεφαλή του παγκρέατος, το τμήμα που είναι πιο κοντά στο δωδεκαδάκτυλο. Οι βλάβες στην ουρά του παγκρέατος μπορούν συχνά να αφαιρεθούν με μια επέμβαση που λέγεται άπω παγκρεατεκτομή, η οποία περιλαμβάνει την αφαίρεση μόνο ενός τμήματος του παγκρέατος. Λόγω της ανατομίας της κεφαλής του παγκρέατος, της προσκόλλησής του στο δωδεκαδάκτυλο, και των αιμοφόρων αγγείων στην περιοχή εκείνη, ο μόνος τρόπος να αφαιρεθούν αλλοιώσεις από την κεφαλή του παγκρέατος είναι με μια πολύ μεγαλύτερη επέμβαση γνωστή ως παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή, ή πιο ευρέως γνωστή ως επέμβαση Whipple. Υπάρχουν πολλές δυνητικές επιπλοκές σε μια επέμβαση Whipple. Μερικές φορές, ζυγίζουμε αυτές τις επιπλοκές και το πόσον καιρό θα κρατήσουν τον ασθενή εντός του νοσοκομείου με το πόσον ζωής έχει ακόμη ο ασθενής. Αν ένας ασθενής με παγκρεατικό καρκίνο έχει μόλις μερικούς μήνες ακόμα, το να κάνει μια επέμβαση που θα τον αναγκάσει να περάσει ένα μεγάλο μέρος; του λίγου χρόνου που του απομένει μέσα στο νοσοκομείο απαιτεί αρκετή σκέψη. Ωστόσο, δεν απαιτούνταν τόσος προβληματισμός για τον Steve Jobs. Η εγχείρηση κατά πάσα πιθανότητα θα τον έσωζε. Επιπλέον, αν γίνει από καλό χειρουργό, το ποσοστό επιπλοκών από Whipple είναι ανεκτό, κυρίως αν ο ασθενής είναι κατά τα άλλα υγιής. Ακόμα κι αν το άρθρο αναφέρει ένα ποσοστό θνητότητας 5%, το ποσοστό αυτό αφορά κυρίως ασθενείς με παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα οι οποίοι είναι συνήθως εξ αρχής καταβεβλημένοι λόγω του όγκου. Πιθανότατα, το ποσοστό θα ήταν πολύ μικρότερο στην περίπτωση του Steve Jobs. Επίσης, είναι αλήθεια ότι, μιας και αφαιρείται το δωδεκαδάκτυλο, ένα αναμενόμενο επακόλουθο αυτής της επέμβασης είναι, αναλόγως με τον αν θα παραμείνει ή θα αφαιρεθεί ο πυλωρός του στομάχου, η συμμόρφωση σε μια διατροφή παρόμοια με εκείνη των ασθενών που αφαιρούν το στομάχι τους ή μεγάλο τμήμα αυτού (περισσότερο γι’ αυτό παρακάτω).


 Αυτό δεν είναι αντικείμενο αντιπαράθεσης στην ιατρική. Δεν υπάρχει καμία άλλη αποτελεσματική θεραπεία για νευροενδοκρινικούς όγκους:
 

  

Σύμφωνα με τα standards της ιατρικής επιστήμης, επρόκειτο για μια ξεκάθαρη περίπτωση: Δεν υπήρχε ουσιαστική εναλλακτική λύση πέραν του χειρουργείου. «Η χειρουργική επέμβαση είναι η μοναδική θεραπευτική προσέγγιση που μπορεί να οδηγήσει σε θεραπεία», γράφει ο Dr. Jeffrey Norton, επικεφαλής της χειρουργικής ογκολογικής μονάδας στο Stanford, σε άρθρο του το 2006 σε ιατρικό journal, σχετικά με το συγκεκριμένο είδος παγκρεατικού καρκίνου. Ήταν ο Norton,ένας από τους μεγαλύτερους experts στο πεδίο, ο οποίος τελικά εγχείρησε τον CEO της Apple, απ’ ότι λέει η Fortune (O Norton αρνήθηκε να σχολιάσει). Ο Dr. Roderich Schwarz, πρόεδρος της χειρουργικής ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιατρικού κέντρου του Νοτιοδυτικού Τέξας, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει τέτοια επέμβαση πάνω από 150 φορές (αλλά δεν αναμίχθηκε στην περίπτωση του Jobs), λέει ότι η καθυστέρηση περισσότερο από μερικές βδομάδες με τέτοια διάγνωση «δεν έχει καμία λογική διότι δεν γνωρίζουμε το δυναμικό αύξησης ή επέκτασης του όγκου». Ο Schwarz αναφέρει ότι δεν γνωρίζει καμία υπαρκτή απόδειξη του ότι η διατροφή μπορεί να βοηθήσει. «Αλλά ο ασθενής αποφασίζει. Αν πιστεύουν ότι μια διατροφή με βότανα μπορεί να κάνει θαύματα, πρέπει να πάρουν μιαν απόφαση. Κάθε τόσο συναντάς κάποιον ο οποίος αποφασίζει κάτι το οποίο ευχόσουν πως δε θα επέλεγε».


 Δεν μπορούσα να μην συμπεριλάβω αυτά τα λόγια επειδή ο Rod ήταν συνεργάτης μου τον καιρό που δούλευα στο Ινστιτούτο Καρκίνου στο New Jersey. Εν πάση περιπτώσει, παρόλο που τα ινσουλινώματα τείνουν να είναι ήπια, το να περιμένεις 9 μήνες να κάνεις εγχείρηση μάλλον δεν ήταν η καλύτερη ιδέα. Μπορεί να μην τον έβλαψε (ή ίσως και να τον έβλαψε), αλλά σίγουρα δεν βοήθησε (περισσότερα γι’ αυτό παρακάτω). Πουθενά δεν μπόρεσα να βρω μια λεπτομερή περιγραφή του πόσο μεγάλος ήταν ο όγκος τη στιγμή που ανακαλύφθηκε ή το πόσο μεγάλωσε μέσα στους 9 αυτούς μήνες. Ό,τι και να έγινε, η επέμβαση ήταν, απ’ ότι φάνηκε επιτυχής, με πλήρη αφαίρεση του όγκου.


 Για 4 χρόνια, ο Jobs φαινόταν μια χαρά μετά την επέμβαση.



Επιπλοκές από την επέμβαση Whipple ή κάτι πιο τρομερό;

Τον Ιούνιο του 2008, η Apple παρουσίασε το iPhone 3G, το 2ης γενιάς iPhone. Όταν ο Jobs ανέβηκε στη σκηνή να θαμπώσει το κοινό με τη συνηθισμένη του ψυχραιμία, πολλοί στο κοινό σοκαρίστηκαν από το ισχνό παρουσιαστικό του. Λίγο καιρό μετά, αποκαλύφθηκε ότι είχε υποβληθεί και σε 2η χειρουργική επέμβαση για να αντιμετωπίσει ορισμένα διατροφικά ζητήματα που είχαν προκύψει από την 1η του εγχείρηση.

Επί του παρόντος, νόμιζα πως ήξερα τι μπορεί να συνέβαινε. Ο Jobs είχε υποβληθεί σε επέμβαση Whipple, η οποία στις μέρες μας αναφέρεται ορθότερα ως παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή. Είναι μία τεράστια εγχείρηση, μια από τις μεγαλύτερες και πιο ριζικές αλλαγές αναδιατάξεις της ανατομίας ενός ασθενούς που πραγματοποιούνται συχνά. Αυτό που γίνεται είναι ότι η κεφαλή του παγκρέατος και το δωδεκαδάκτυλο αφαιρούνται en bloc (κυρίως επειδή η εγγύτητά τους και η παροχή αίματος που μοιράζονται θέτουν ουσιαστικά αδύνατη την αφαίρεση μόνον της κεφαλής του παγκρέατος). Αυτή η πολύ δύσκολη επέμβαση απαιτεί στη συνέχεια να γίνει η παρακάτω αποκατάσταση:

 Υπάρχουν πολλές πιθανές επιπλοκές από μία Whipple, και επειδή είναι μεγάλη εγχείρηση και επειδή είναι εγχείρηση που αφορά το πάγκρεας. Υπάρχει μια διάσημη ρήση στη χειρουργική που λέει «Eat when you can, sleep when you can, but don’t mess with the pancreas.» (Συνήθως μια άλλη πιο «πιπεράτη» λέξη από το «mess» χρησιμοποιείται»). Σε κάθε περίπτωση, σχεδόν πάντοτε υπάρχουν μακροπρόθεσμες διατροφικές συνέπειες που πηγάζουν από την αναδιαμόρφωση της ανατομίας ενός ασθενούς σε τόσο ριζικό επίπεδο. Καταρχήν, οι ασθενείς σχεδόν πάντα χάνουν 5-15% του σωματικού τους βάρους ευθύς αμέσως, αν και αυτό επανέρχεται σχετικά γρήγορα. Ο Jobs, όμως, δεν ήταν ποτέ άνθρωπος που θα αποκαλούσες «γεροδεμένο». Ήταν πάντα λεπτός. Συνεπώς, χάνοντας τόσο βάρος θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα γι’ αυτόν. Παρόλο που υπήρχαν εικασίες ότι ο Steve Jobs ήταν χορτοφάγος ή vegan, απ’ ότι φαίνεται δεν ισχύει κάτι τέτοιο (ήταν pescetarian, ( Σ.τ.μ: ο αντίστοιχος ελληνικός όρος είναι ιχθυοφάγος, pisces = ιχθύς), το οποίο βασικά είναι μια χορτοφαγική δίαιτα συν θαλασσινά). Έτσι, το πρόβλημα θα μπορούσε να είναι οι μετεγχειρητικές δυσκολίες που θα προέκυπταν από την προσπάθεια συνέχισης μιας τέτοιας διατροφής η οποία όμως ίσως να μην ταίριαζε πολύ με τη νέα ανατομία του Steve Jobs. Κάποια άλλα δυνητικά μακροπρόθεσμα προβλήματα περιλαμβάνουν τη διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη ή ακόμα και διαβήτη που θα απαιτούσε ινσουλίνη, δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών από μειωμένη παραγωγή παγκρεατικών ενζύμων, καθυστέρηση στην κένωση του στομάχου, το σύνδρομο προσαγωγού (ή προσιούσας) έλικας ή afferent loop syndrome (ALS) ή το σύνδρομο dumping («dumping syndrome») το οποίο είναι συχνό μετά από εκτομές του στομάχου και είναι απότοκο από τη «ρίψη» άπεπτης τροφής πολύ νωρίς από το στομάχι στο εγγύς λεπτό έντερο, το οποίο τραβάει υγρά.

Επί του παρόντος, σκέφτηκε ότι ίσως ήταν το ALS το οποίο οδήγησε στη 2η επέμβαση. Πιθανόν να μην το έχετε ξανακούσει εκτός κι αν είστε αρκετά άτυχοι ώστε να το έχετε (ή είστε χειρουργός ή γαστρεντερολόγος), αλλά το ALS είναι μια πιθανή επιπλοκή ορισμένων ειδικών γαστρονηστιδικών αναστομόσεων, όπου το στομάχι ενώνεται μέσω αναστόμωσης με μια έλικα του λεπτού εντέρου. Αυτό αφήνει 2 «έλικες». Η απαγωγός (ή απιούσα) έλικα είναι το λεπτό έντερο η οποία οδηγεί μακριά από την αναστόμωση. Η προσαγωγός (ή προσιούσα) έλικα είναι η έλικα εγγύς της αναστόμωσης, της οποίας η περίσταλση οδηγεί προς την αναστόμωση. Χολή και παγκρεατικοί χυμοί ρίπτονται στην προσαγωγό έλικα, όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήμα. Αν υπάρχει μηχανικό πρόβλημα με την προσαγωγό έλικα, μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα αμέσως μετά την εγχείρηση ή έπειτα από πολλά χρόνια. Το ότι ο Jobs φαινόταν να έχει χειροτερέψει αρκετά σύντομα μετά την εγχείρηση υπεδείκνυε ALS.

Υπάρχουν 2 μορφές του προβλήματος, οξύ και χρόνια. Το οξύ ALS περιλαμβάνει μια υψηλού βαθμού απόφραξη της προσαγωγού έλικας, κατά την οποία η χολή και τα παγκρεατικά υγρά συσσωρεύονται στο σημείο της απόφραξης υπό πίεση και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή. Η πιο συχνή και χρόνια μορφή μπορεί να προκαλέσει διατροφικά ελλείμματα με την πάροδο του χρόνου. Συνήθως, περίπου 10-20 λεπτά μετά από ένα γεύμα, ο ασθενής θα νιώσει κοιλιακό φούσκωμα και πόνο, καθώς το συκώτι και το πάγκρεας ρίχνουν χολή και παγκρεατικά υγρά προς την αποφραγμένη προσαγωγό έλικα. Αυτά τα συμπτώματα διαρκούν από μερικά λεπτά ως μια ώρα, αν και περιστασιακά διαρκούν ως και μερικές μέρες. Η πίεση θα αυξάνεται και η απόφραξη θα λυθεί κάποια στιγμή, ενίοτε με εμετό. Παρατεταμένο ALS με στάση των πεπτικών χυμών στην προσαγωγό έλικα μπορούν να οδηγήσουν σε υπερανάπτυξη βακτηρίων, λιπώδη κόπρανα, διάρροια, και ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Η θεραπεία είναι χειρουργική, κι αν ο Jobs είχε ALS τότε αυτή η 2η επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε ήταν απόλυτα λογική.

Δυστυχώς, η υπόθεσή μου ήταν λάθος, όπως έμαθα ένα χρόνο μετά.



Ωθώντας τα όρια της επιστημονικά βασιζομένης ιατρικής

Η πραγματική «βόμβα» σχετικά με την υγεία του Steve Jobs έπεσε το 2009. Είναι μια χρήσιμη ιστορία για συζήτηση επειδή παρουσιάζει τα όρια της SBM (Science-Based Medicine) και πώς μερικές φορές μπορούν να «ωθηθούν» σε περιπτώσεις σπάνιων ασθενειών για τις οποίες υπάρχουν λίγα δεδομένα. Νωρίς τον Ιανουάριο, ο Jobs ανέφερε ότι βίωνε μία «ορμονική ανισορροπία» η οποία απαιτούσε θεραπεία. In early January, Jobs reported that he had been experiencing a “hormone imbalance” that needed treatment. Εκ των υστέρων, ακόμα και με όλη αυτήν τη μυστικότητα, θα έπρεπε να είναι απίστευτα εμφανές ότι το ινσουλίνωμά του είχε υποτροπιάσει. Όλα τα σημεία ήταν εκεί, ακόμα και μέσα από το πέπλο της μυστικότητας της Apple, αλλά με κάποιον τρόπο κρατήθηκε μακριά από τις ειδήσεις έως τον Ιούνιο, όπου η Wall Street Journal ανέφερε ότι ο Jobs είχε υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος:

Νωρίς τον Ιανουάριο, ο κύριος jobs ανέφερε ότι είχε μια «ορμονική ανισορροπία» η οποία ήταν σχετικά απλή και εύκολα» στη θεραπεία. όμως περίπου μια βδομάδα αργότερα, ανακοίνωσε ότι το ζήτημα ήταν πιο περίπλοκο απ’ ότι νόμισε, και σε ένα γράμμα προς τους υπαλλήλους του έλεγε ότι θα έφευγε και ο κύριος Cook θα αναλάμβανε προσωρινά.

Ο William Hawkins,ένας γιατρός ειδικός στην παγκρεατική και γαστρεντερική χειρουργική στο Πανεπιστήμιο Washington του St. Louis, είπε ότι το βραδέως αναπτυσσόμενο είδος παγκρεατικού καρκίνου που είχε ο κύριος Jobs συχνά μεθίσταται σε άλλο όργανο κατά τη διάρκεια της ζωής του ασθενούς και το όργανο αυτό συνήθως είναι το ήπαρ. «Συνολικά, 75% των ασθενών θα έχουν γενικευμένη ασθένεια κατά τη διάρκεια της ζωής τους», είπε ο Dr. Hawkins, ο οποίος δε συμμετείχε στη θεραπεία του Steve Jobs.

Η λήψη ενός ηπατικού μοσχεύματος για τη θεραπεία ενός μεταστατικού νευροενδοκρινικού όγκου είναι αμφιλεγόμενη επειδή τα ηπατικά μοσχεύματα είναι σπάνια και η αποτελεσματικότητα της μεταμόσχευσης ως θεραπεία δεν έχει αποδειχθεί (σε τέτοιους όγκους), πρόσθεσε ο Dr. Hawkins. Είπε ότι οι ασθενείς των οποίων οι όγκοι έχουν μετασταθεί μπορούν να ζήσουν το πολύ για 10 χρόνια χωρίς καμιά θεραπεία κι έτσι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πόσο επιτυχές είναι ένα μόσχευμα κατά την πορεία της ασθένειας.

Άρχισα, λοιπόν, να ερευνώ το ζήτημα, δεδομένου ότι είχε περάσει πολύς καιρός από τότε που είχα ολοκληρώσει το κομμάτι των σποδών μου για τη χειρουργική ογκολογία και πλέον δεν αναλάμβανα ασθενείς με νευροενδοκρινείς όγκους, έχοντας ειδικευτεί στον καρκίνο του μαστού. Γενικά, για νευροενδοκρινείς όγκους με μεταστάσεις στο συκώτι, οι πρώτες επιλογές που θα σκεφτόταν κάποιος θα ήταν οι εκτομές. Αυτές μπορούν να περιλάβουν χειρουργείο, αν οι όγκοι είναι χειρουργήσιμοι, ή εκτομές με διάφορους τρόπους, όπως η εκτομή ραδιοσυχνότητας (Radiofrequency ablation ή RFA, ή όπως λέγεται «ψήσιμο των όγκων») ή κρυοεκτομή (δηλαδή πάγωμα των όγκων). Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι θεραπευτική αν οι βλάβες περιορίζονται σε τμήμα του ήπατος που μπορεί να αφαιρεθεί τελείως, και η RFA γενικά προτείνεται όταν υπάρχουν εμφυτεύσεις σε πολλούς λοβούς και δεν επιδέχονται χειρουργική αφαίρεση. Για να σκεφτεί κάποιος μια μεταμόσχευση ήπατος, ο ασθενής πρέπει να έχει πολλαπλές βλάβες σε πολλούς λοβούς του ήπατος οι οποίες είναι υπερβολικά πολυάριθμες είτε για να «ψηθούν» με RFA είτε για να παγώσουν με κρυοχειρουργική. Επιπρόσθετα, δεν πρέπει να υπάρχει ένδειξη για όγκο οπουδήποτε αλλού πέρα από το συκώτι. Συν τοις άλλοις, μια άλλη ένδειξη πρέπει να είναι ότι τα συμπτώματα είναι τέτοια που δεν μπορούν να ελεγχθούν με άλλη θεραπεία. Για ένα ινσουλίνωμα, ο έλεγχος των υπογλυκαιμικών συμπτωμάτων μπορεί να γίνει εξαιρετικά δύσκολος. Άρα, μάλλον ο όγκος του Jobs παρήγαγε συμπτώματα τα οποία ήταν πιο δύσκολο να ανακουφιστούν απ’ ότι με ένα συνηθισμένο νευροενδοκρινή όγκο.

Οπότε ποια είναι τα αποτελέσματα μιας ηπατικής μεταμόσχευσης για τη θεραπεία ενός νευροενδοκρινούς όγκου; Επειδή αυτοί οι όγκοι είναι ασυνήθιστοι, ποτέ δεν μπόρεσε να γίνει μια τυχαιοποιημένη κλινική έρευνα. Το μόνο που υπάρχει στη βιβλιογραφία είναι μικρές σειρές περιπτώσεων ή αναδρομικές αναλύσεις. Ο πιο επιεικής και πιο γενναιόδωρος χαρακτηρισμός που μπορεί να γίνει είναι ότι οι αποδείξεις για τη θεραπεία νευροενδοκρινικών όγκων με μεταστάσεις στο συκώτι είναι ανάμικτες, στην καλύτερη περίπτωση. Μια πρόσφατη αναδρομική ανάλυση της βάσης δεδομένων UNOS παρήγαγε αυτήν την καμπύλη επιβίωσης.:

Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, και με βάση αυτήν την καμπύλη και μόνο, ο Jobs είχε πιθανότητα λίγο καλύτερη από 50-50 να ζήσει όσο έζησε (σχεδόν 2,5 χρόνια). Δυστυχώς, βρέθηκε στην κακή πλευρά των πιθανοτήτων. Πέρα από την περίπτωση του Jobs, οι συγγραφείς συμπεραίνουν:

Παρόλο που η χειρουργική εκτομή πρέπει ακόμη να θεωρείται η θεραπεία εκλογής για ασθενείς με ηπατικές μεταστάσεις από νευροενδοκρινικούς όγκους, η μεταμόσχευση για μια αδύνατη να εκτομηθεί ασθένεια ενδείκνυται για ασθενείς με σταθερή νόσο χωρίς γενικευμένες μεταστάσεις. Μια εθνική βάση δεδομένων θα πρέπει να δημιουργηθεί για την καλύτερη κατανόηση των προβλεπτικών παραγόντων σε αυτόν τον πληθυσμό ασθενών και για να βοηθήσει στην παραγωγή και στην τυποποίηση (standardization) κριτηρίων επιλογής με σκοπό τις καλύτερες δυνατές εκβάσεις. Πιστεύουμε πως είναι καιρός να επανεξεταστεί προσεκτικά αυτή η ένδειξη.

Ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα; Η περίπτωση του Jobs είναι, ωστόσο, ένα εξαιρετικό παράδειγμα των δυσκολιών στο να αποφασίσει κάποιος τι πορεία θα ακολουθήσει όταν υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις γύρω από την κατάστασή του. Για παράδειγμα, αν είχε αναπτυσσόμενη νόσο (και εκ των υστέρων φαίνεται ότι μάλλον είχε), τότε πιθανόν δε θα έπρεπε να υποβληθεί σε μεταμόσχευση, δεδομένου ότι η ανοσοκαταστολή ίσως διευκόλυνε την ανάπτυξη μικροσκοπικών καρκινικών εμφυτεύσεων και δεδομένου ότι υπάρχει δυνατότητα ανακούφισης των συμπτωμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα με άλλα μέσα. Εντούτοις, στον Jobs και τους γιατρούς του εκείνη την περίοδο, η εικόνα ήταν κάθε άλλο παρά ξεκάθαρη, πέρα από το ότι τα πράγματα συνέχιζαν να χειροτερεύουν.



Ο πόλεμος για τη διεκδίκηση της ιστορίας του Steve Jobs

Απ’ τη στιγμή του θανάτου του Steve Jobs, έχει ξεκινήσει μια έντονη προσπάθεια διεκδίκησης της ιστορίας της ασθένειάς του για να χρησιμοποιηθεί ως «απόδειξη» προς την υποστήριξη μιας παγκόσμιας άποψης. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν κομπογιαννίτες που χρησιμοποιούν και καταχρούνται τη μνήμη του Steve Jobs, όπως έχουν πράξει αναλόγως και για άλλες πολλές διασημότητες για να «αποδείξουν» ότι «η συμβατική ιατρική τους σκότωσε». όπως ήταν προβλέψιμο, πρώτος στον κατάλογο είναι ο κατάπτυστος απατεώνας Mike Adams. Ο Adams έχει δημιουργήσει μια όχι και τόσο καλή φήμη για τον εαυτό του με το να εκμεταλλεύεται μακάβρια (και με χαρά) τους θανάτους διασημοτήτων με σκοπό να κατηγορήσει τη «συμβατική» ιατρική για το θάνατό τους. Είναι ένα θλιβερό και προβλέψιμο pattern που συνεχίστηκε με το Steve Jobs. Όντως, ο Adams συνέταξε ένα άρθρο για το θάνατο του Steve Jobs τόσο γρήγορα (μέσα σε λίγες ώρες από την ανακοίνωση της κατάληξης του Jobs) που πρέπει να αναρωτιέμαι αν το είχε ήδη γραμμένο και προετοιμασμένο, απλά περιμένοντας να πεθάνει ο Jobs. Όπως και να ‘χει, ο Adams τιτλοφόρησε το άρθρο του, πάλι προβλέψιμα δεδομένου του παρελθόντος του, «Steve Jobs dead at 56, his life ended prematurely by chemotherapy and radiotherapy for cancer», το οποίο ξεκινάει με μια τυπική επίθεση (από τονAdams) ότι η ισχνή εμφάνιση του Jobs οφειλόταν στη χημειοθεραπεία, όχι την υποτροπή του καρκίνου του, αποδίδοντας το θάνατό του στη «βιομηχανία καρκίνου» και υποστηρίζοντας ότι ήταν «τοξίνες» αυτές που προκάλεσαν τον καρκίνο και ότι «φυσικές» θεραπείες θα τον είχαν θεραπεύσει. Μόλις χθες ο Joe Mercola «μπήκε στο παιχνίδι», καταφέρνοντας όπως φαίνεται, να πάρει συνέντευξη από το Nicholas Gonzalez αμέσως μετά το θάνατο του Jobs’ και έφτιαξε αυτό το video: 

Ο Gonzalez, ίσως θυμάστε, είναι ο εισηγητής της «θεραπείας Gonzalez» για παγκρεατικό καρκίνο, μια θεραπεία που περιλαμβάνει διάφορους χυμούς, διατροφικές τροποποιήσεις , κλύσματα με καφέ και πολλά, πολλά συμπληρώματα, έως και 150 χάπια τη μέρα. Επίσης θυμηθείτε ότι η θεραπεία του, πέρα από το ότι δεν έχει καμία βιολογική αληθοφάνεια, έχει πειστικά δειχθεί ότι δεν δουλεύει.

Το πραγματικά ειρωνικό, βέβαια, είναι ότι ο Jobs έζησε με ένα lifestyle πολύ παρόμοιο με αυτό που ο Adams διακηρύσσει ότι προστατεύει από κάθε καρκίνο. όπως ανέφερα πριν, ο Jobs ήταν ευρέως γνωστός ως vegan, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ιχθυοφάγος. Ο Jobs δεν έτρωγε κρέας και η ομάδα δικαιωμάτων των ζώων PETA του απέδωσε φόρο τιμής μετά το θάνατό επειδή ήταν χορτοφάγος και φιλικά προσκείμενος σε κινήματα για τα δικαιώματα των ζώων. Φυσικά, το θέμα είναι ότι ο Steve Jobs είχε μια διατροφή και ένα lifestyle πολύ πιο κοντά σε εκείνο που προάγει ο Adams ως αντικαρκινικό απ’ ότι στην κλασική γεμάτη κρέας και λίπος Αμερικανική διατροφή την οποία κατακρίνει ο Adams. Κατά την αρχική του διάγνωση, όπως είδαμε, απέφευγε το χειρουργείο για 9 μήνες, προσπαθώντας να θεραπεύσει τον καρκίνο του με μια «ειδική δίαιτα». Δεν είναι ξεκάθαρο το τι ακριβώς ήταν αυτή η «ειδική δίαιτα». Περιέργως, ο Gonzalez υπαινίσσεται ότι ξέρει κάτι:

Ήθελε να δει έναν εναλλακτικό (γιατρό). Στην πραγματικότητα, όταν πρωτοδιαγνώστηκε πήρε ένα διατροφικό πρόγραμμα – πάλι, υπήρξε πολύ μυστικοπαθής γύρω από αυτό – κι έτσι δεν ξέρω τι ακριβώς έκανε εκείνη τη στιγμή. Αλλά μέσου της βελονίστριάς του, υπήρξε επικοινωνία. Έκανε βελονισμό και κάποια άλλα εναλλακτικά πράγματα, απ’ όσο γνωρίζω. Μάλιστα, αυτή η βελονίστρια μίλησε σε μένα και συζητήσαμε την κατάσταση. Ήταν πολύ ανήσυχη για εκείνον και του πρότεινε να έρθει να με δει. Αλλά προτίμησε (ο Steve) να μην το κάνει.

Ξέρεις, πάντα σέβομαι το δικαίωμα των ασθενών να διαλέγουν τη θεραπεία που θέλουν να διαλέξουν, και ποτέ δε θα το αμφισβητούσα αυτό. Οι ασθενείς πρέπει να παίρνουν αποφάσεις με βάση του τι θέλουν να κάνουν. Αλλά ήταν πολύ ανένδοτη. Μάλιστα, γνώριζε όλα μου τα επιτεύγματα στο χώρο της εναλλακτικής ιατρικής. Αυτός (ο Steve) είχε δει εναλλακτικούς γιατρούς. Πραγματικά αυτή ήθελε να έρθει να δει κι εμένα. Επέλεξε να μην το κάνει. Από τη δική μου πλευρά, ήταν ατυχές, καθώς ήταν πραγματικό δώρο για τον κόσμο στα πλαίσια των εφευρέσεών του και της ιδιοφυΐας του τα τελευταία 30 χρόνια.

Ναι, αυτό είναι ο Gonzalez που υποστηρίζει ότι θα μπορούσε να είχε σώσει τη ζωή του Jobs αν ο Jobs είχε ακολουθήσει τη συμβουλή μιας βελονίστριας …


Όσον αφορά τους κομπογιαννίτες που υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαν να έχουν θεραπεύσει το Steve Jobs αν τους είχε δώσει την ευκαιρία, υπάρχει, ωστόσο, και η δυνατότητα κάποιος να φέρει το ανάποδο επιχείρημα, δηλαδή ότι ο Jobs μπορεί να πέθανε επειδή ακριβώς εφάρμοσε μη επιστημονικά βασιζόμενες θεραπείες, το οποίο επιχείρημα βρίσκεται ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση. Δυστυχώς, υπάρχει ένας σκεπτικιστής που αντί να κοιτάει τη δουλειά του έκανε αυτό ακριβώς, χρησιμοποίησε το θάνατο του Steve Jobs ως απόδειξη της ζημιάς που μπορεί να κάνει η εναλλακτική ιατρική. Τώρα, δεδομένης της φήμης μου ως άτομο που αδιάκοπα χτυπάει με το «ρόπαλο» της λογικής, της επιστήμης και της κριτικής σκέψης το κεφάλι των απατεώνων συστηματικά, μπορεί να νομίσατε ότι θα ενέκρινα αυτό το επιχείρημα εγκαρδίως. Θα κάνατε λάθος, κι όχι επειδή έχω οποιεσδήποτε τύψεις με το να κατηγορώ ορθά την εναλλακτική ιατρική όταν κάποιος την εφαρμόζει και τελικά πεθαίνει. (Άλλωστε, το έχω κάνει κι εγώ ο ίδιος σε ορισμένες περιστάσεις). Η λέξη κλειδί είναι «ορθά», κι ο λόγος που δεν είμαι τόσο πρόθυμος στο να χρησιμοποιήσω το θάνατο του Jobs ως «ένα αρνητικό ανεκδοτολογικό πειστήριο» εναντίον της «εναλλακτικής» ιατρικής είναι το ότι δεν είμαι τόσο σίγουρος για το πόσο «ορθό» είναι στην περίπτωση του Jobs. Ενώ ο Jobs σίγουρα δε βοήθησε τον εαυτό του με το να περιμένει 9 μήνες να υποβληθεί σε καθοριστική εγχειρητική θεραπεία για τον όγκο του, είναι πολύ εύκολο να υπερεκτιμηθεί η δυνητική ζημιά που έκανε στον εαυτό του με το να μην αφήσει αμέσως τους χειρουργούς να εκτέμνουν τον όγκο όταν διαγνώστηκε πριν από 8 χρόνια. Δυστυχώς, ο Brian Dunning κάνει ακριβώς αυτό στο post του A Lesson in Treating Illness (επίσης δημοσιευμένο στο Skeptiblog):

Λυπάμαι που σήμερα προσθέτω μια διαφάνεια σε μια από τις ζωντανές παρουσιάσεις μου, προσθέτοντας τον Steve Jobs στον κατάλογο των διάσημων ανθρώπων που πέθαναν θεραπεύοντας τελικού σταδίου ασθένειες με ψευτοθεραπείες αντί με ιατρική.

Εκτός βέβαια απ’ το γεγονός ότι ο Jobs δεν το έκανε αυτό. Τουλάχιστον, δεν το έκανε ως επί το πλείστον. Πέραν από τους αρχικούς 9 μήνες, ο Jobs, απ’ όσο ξέρουμε, βασίστηκε αποκλειστικά σε συμβατική θεραπεία για την ασθένειά του. Στην πραγματικότητα, υποβλήθηκε στην πιο διεισδυτική, καρκινο – επιθετική επέμβαση (την παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή Whipple), η οποία είναι μια από τις μεγαλύτερες, αν όχι η μεγαλύτερη, επέμβαση που κάνουν οι χειρουργοί ογκολόγοι. Έπειτα, αφού ο όγκος του υποτροπίασε στο ήπαρ του, υποβλήθηκε στη μεγαλύτερη, πιο τεχνικά περίπλοκη μεταμόσχευση απ’ όλα τα είδη μεταμοσχεύσεων, τη μεταμόσχευση ήπατος. Όταν ο καρκίνος του υποτροπίασε και δεύτερη φορά φέτος, ο Jobs βρέθηκε να πηγαίνει στο Stanford Cancer Center στο Palo Alto της California, δείχνοντας καχεκτικός και αδύνατος.

Επιπρόσθετα, η άλλη «εναλλακτική» θεραπεία που αναφέρθηκε πως εφαρμόστηκε από τον Jobs στην Ελβετία ήταν βασισμένη σε ακτινοθεραπεία, ξέρετε, το είδος θεραπείας που είναι γνωστή σε τύπους όπως ο Adams ως «κάψιμο» του καρκίνου. Εν πάση περιπτώσει, ο Jobs απ’ ότι φαίνεται, ταξίδεψε στο University Hospital της Basel στην Ελβετία για να λάβει μια μορφή «ορμονο-μεταφερόμενης ακτινοθεραπείας». Για κάποιο λόγο, αυτό απεικονίζεται στον Τύπο ως «εναλλακτικό». Στην πραγματικότητα, απ’ όσο μπορώ να πω, έχει επιστημονική βάση, αλλά είναι πειραματικό. Βασικά, σε αυτή τη θεραπεία, ραδιοϊσότοπα συνδέονται με μια πεπτιδική ορμόνη, για την οποία υπάρχουν υποδοχείς στο θεραπευόμενο όγκο. Έπειτα η ορμόνη προσδένεται στους υποδοχείς, φέρνοντας το ραδιοϊσότοπο αρκετά κοντά στον όγκο ώστε να του δώσει μια μεγάλη δόση ακτινοβολίας. Αυτή η θεραπεία δεν είναι «εναλλακτική». Αν και δεν ανήκει στην standard προσέγγιση, έχει σαφώς επιστημονική βάση.

Όλα αυτά αφήνουν τη μοναδική ερώτηση που μένει κι αφορά το θέμα της «εναλλακτικής» ιατρικής και του καρκίνου στην περίπτωση του Steve Jobs: Μήπως ο Jobs μείωσε σημαντικά την πιθανότητα επιβίωσής του περιμένοντας 9 μήνες να υποβληθεί στην εγχείρηση; Μοιάζει ανόητο, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί. Βέβαια, δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο βέβαιο όσο το κάνει να φαίνεται ο Dunning όταν γράφει πράγματα όπως:
Κάποια στιγμή έγινε ξεκάθαρο σε όλους τους εμπλεκόμενους ότι η εναλλακτική του θεραπεία δε δούλευε, κι από κει και πέρα, σύμφωνα με τα λεγόμενα όλων, ο Steve αφιέρωσε μεγάλα χρηματικά ποσά σε ό,τι καλύτερο μπορούσε να του προσφέρει η ιατρική επιστήμη. Αλλά ήταν πολύ αργά. Έκανε μια επέμβαση Whipple . Έκανε μια μεταμόσχευση ήπατος. Κι έπειτα πέθανε, τόσο νέος.

Οποιοσδήποτε πρέπει να είναι πολύ, πολύ προσεκτικός φέρνοντας τέτοιου είδους επιχείρημα. Διότι, πρώτον, δεν φαινόταν ότι ήταν «πολύ αργά» το 2004, όταν φάνηκε ξεκάθαρα ότι οι διατροφικές τροποποιήσεις του Jobs δε δούλευαν. Δεύτερον, δεν ξέρουμε πόσο μεγάλος ήταν ο όγκος, αν συνέχιζε να αναπτυσσόταν ή αν απλά απέτυχε να μικρύνει μέσα σε αυτούς τους 9 μήνες, και ούτε το πόσο μεγάλωσε σε μέγεθος - αν όντως μεγάλωσε σε μέγεθος. Και πάλι, ελπίζω ότι αυτές οι πληροφορίες θα αποκαλυφθούν στη βιογραφία του Jobs. Τέτοια δεδομένα θα ξεκαθάριζαν σε μεγάλο βαθμό το κατά πόσο ο Jobs περιόρισε την πιθανότητα θεραπείας του (αν την περιόρισε τελικά) καθυστερώντας. Αυτή τη στιγμή, δεν ξέρουμε αρκετά ούτε για να κάνουμε ένα καλό μάντεμα. Με βάση αυτών που γνωρίζουμε τώρα, αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι οι νευροενδοκρινικοί όγκοι του παγκρέατος τείνουν επί το πλείστον, να είναι αδρανείς, ήπιοι, βραδέως αναπτυσσόμενοι όγκοι. Είναι μεγαλοποίηση της υπόθεσης να γράφει κάποιος, όπως ο Dunning :

Καθώς έκανε δίαιτα (Σ.τ.μ: την «ειδική δίαιτα» που αναφέρθηκε παραπάνω) για 9 μήνες, ο όγκος αναπτυσσόταν και τον έφερε από το μέγιστο στο κατώτατο άκρο της καμπύλης επιβίωσης.

Δεν ξέρουμε αν αυτό έγινε στ’ αλήθεια και σαφώς δεν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο με απόλυτη σιγουριά – ή ακόμα και με αρκετή σιγουριά. Ο Dunning μεγαλοποιεί υπερβολικά την περίπτωση λόγω του ζήλου του να επιτεθεί στην εναλλακτική ιατρική. Αυτό είναι λάθος. Ξανά, θα συμφωνούσα οπωσδήποτε στο ότι ο Jobs κάθε άλλο παρά βοήθησε περιμένοντας. Αν ήμουν ο γιατρός του ή ο χειρουργός στον οποίο απευθύνθηκε, θα είχα κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσα για να τον απομακρύνω από μια τέτοια επιλογή πορείας, αλλά θα το έπραττα χωρίς την αβεβαιότητα του να μην ξέρω πόσο γρήγορα μεγάλωνε ο όγκος του. Έτσι λοιπόν, είναι άραγε πιθανό ο Jobs να μείωσε τις πιθανότητες επιβίωσής του; Ναι. Είναι απόλυτο πως το έκανε; Όχι, δεν είναι, τουλάχιστον όχι τόσο απόλυτο όσο το κάνει ο Dunning να φαίνεται. Για την ακρίβεια, με βάση τα στατιστικά και μόνο, είναι μικρή η πιθανότητα ότι μόλις 9 μήνες τον «έφεραν από το μέγιστο στο κατώτατο άκρο της καμπύλης επιβίωσης», όπως το θέτει ο Dunning. Έτσι είναι απλά ο τρόπος που συμπεριφέρονται τα ινσουλινώματα από βιολογικής πλευράς. Παραείναι αδρανή, κι αυτό μάλιστα χωρίς να ληφθεί υπόψη το σφάλμα του επιπρόσθετου χρόνου ή σφάλμα χρόνου διάγνωσης (lead time bias) και άλλους συγχυτικούς παράγοντες που θα έκαναν τις συγκρίσεις μια νωρίτερης χειρουργικής θεραπείας με την καθυστερημένη χειρουργική θεραπεία να μην είναι τόσο ευθείς. Θυμηθείτε, ο όγκος του Jobs ήταν μάλλον αυτό που καλούμε τυχαίωμα («incidentaloma»). Δηλαδή, ένα εύρημα που εντοπίζεται τυχαία σε ένα διαγνωστικό τεστ που γίνεται για άλλο λόγο. Ή ίσως ήδη είχε αρχίσει να προκαλεί συμπτώματα, απλά επρόκειτο για συμπτώματα τα οποία κανονικά δε θα δικαιολογούσαν μια αξονική τομογραφία. Δεν ξέρουμε, δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες. Αλλά ας είναι, προσωπικά δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ο Jobs ίσως μείωσε τις πιθανότητες επιβίωσής του καθυστερώντας, αλλά δεν είναι επιστημονικά σωστό να κάνουμε άλμα σε τέτοιο συμπέρασμα, όπως κάνει ο Dunning, ώστε να αποφανθούμε ότι «η εναλλακτική ιατρική τον σκότωσε». Αυτά που είναι γνωστά για την περίπτωση του Jobs και τα ινσουλινώματα δεν υποστηρίζουν τέτοιο συμπέρασμα. Στη χειρότερη, υποστηρίζουν το συμπέρασμα ότι ο Jobs ίσως μείωσε τις πιθανότητές του με κάποιον τρόπο. 

Αν υπάρχει ένα πράγμα που μαθαίνουμε όλο και περισσότερο για τον καρκίνο, είναι ότι η βιολογία είναι και ο βασιλιάς και η βασίλισσα, και η δυνατότητά μας να πολεμήσουμε τη βιολογία είναι καταθλιπτικά περιορισμένη. Εκ των υστέρων, μπορούμε τώρα να πούμε ότι ο Jobs είχε έναν όγκο ο οποίος ήταν ασυνήθιστα επιθετικός για ινσουλίνωμα. Τέτοιοι όγκοι είναι αρκετά αδρανείς και αναπτύσσονται αργά. Πράγματι, έχω δει ασθενείς κι έχω και γνωστό φίλο που επιβίωσε πολλά χρόνια με μεταστατικό νευροενδοκρινικό καρκίνο με  αποδεκτή ποιότητα ζωής, σε λογικά πλαίσια. Ο Jobs ήταν άτυχος καθώς φαίνεται ότι είχε μια ασυνήθιστα επιθετική μορφή της νόσου η οποία μπορεί να τον είχε σκοτώσει ό,τι κι αν συνέβαινε. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι δεν πρέπει να λάβουμε υπόψη την καθυστέρησή του στη θεραπεία και να αναρωτιόμαστε αν αυτό συνέβαλε στην τελική του κατάληξη. Ίσως και να συνέβαλε, η λέξη κλειδί είναι το «ίσως». Δεν ξέρουμε τι συνέβαλε, κι αυτό είναι ένας λόγος για τον οποίο πρέπει να είμαστε πολύ, πολύ προσεκτικοί ώστε να μην υπερπολώνουμε την περίπτωση και να αποδίδουμε το θάνατό του αποκλειστικά στη καθυστέρηση της θεραπείας λόγω της επιθυμίας του να «γίνει εναλλακτικός». Εν τέλει, η υπόθεση του Jobs απεικονίζει τις δυσκολίες της εφαρμογής επιστημονικά βασιζομένης ιατρικής σε σπάνιες ασθένειες. Όταν υπάρχει μια ασθένεια τόσο σπάνια όσο τα ινσουλινώματα, είναι πολύ δύσκολο για τους γιατρούς να ξέρουν ποια είναι η σωστή προσέγγιση, και αυτή η αβεβαιότητα μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που φαίνονται παράξενες ή ανεξήγητες, αλλά, αν έχεις όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, ξέρεις ότι υποστηρίζονται από αυτά που γνωρίζουμε προς το παρόν. 




Συνεχίζεται....


Σύνδεσμος του πρωτότυπου άρθρου: http://www.sciencebasedmedicine.org/index.php/the-death-of-steve-jobs/



Μετάφραση: Stamthedrum