Και μια προσωπική άποψη για την ιστορία του Steve Jobs
Με αφορμή τη μετάφραση των άρθρων του David Gorski για τον Steve Jobs, αποφάσισα να γράψω κι εγώ τη δική μου γνώμη για την ιστορία της ασθένειας του CEO της Apple.
Ομολογουμένως η ιστορία της ασθένειας του Steve Jobs ήταν ένα γεγονός που τράβηξε το ενδιαφέρον εκατομμυρίων ανθρώπων από όλη την υφήλιο. Πάντα οι διάσημοι και ισχυροί - μιλάμε για το «κεφάλι» της Apple, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες προϊόντων υψηλής τεχνολογίας στον κόσμο - τραβούν τα βλέμματα συχνά με την εκκεντρικότητα και τις περίεργες συνήθειές του αλλά ακόμα περισσότερο όταν βρίσκονται σε μια δύσκολη κατάσταση. Είναι, θα μπορούσε να πει κάποιος, μια πράξη κοινωνικής σύγκρισης και μια επιβεβαίωση του «κι αυτός άνθρωπος σαν εμένα είναι» και μια μορφή παρηγοριάς: «Δεν έχω τη φήμη/ τα χρήματά του, αλλά τουλάχιστον είμαι υγιής/ευτυχισμένος/χωρίς σκοτούρες».
Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του Steve Jobs προκύπτει από το γεγονός ότι ένας τόσο πρωτοποριακός, εύστροφος και έξυπνος άνθρωπος, κρίνοντας από την απίστευτη επιτυχία του σε έναν τομέα τόσο ανταγωνιστικό όσο αυτός των τηλεπικοινωνιών και των gadgets, σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή της ζωής του (διάγνωση καρκίνου) δεν επέλεξε μια επιστημονικά ενδεδειγμένη και αντικειμενικά αποτελεσματική θεραπεία (χειρουργική επέμβαση Whipple) αλλά υπέκυψε στις πεποιθήσεις και την ιδιοσυγκρασία του και κατέφυγε σε αμφισβητήσιμες, αβάσιμες και μη επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους (βελονισμός, ειδική διατροφή, νηστείες, εναλλακτική ιατρική) για 9 ολόκληρους μήνες. Όταν συνειδητοποίησε το λάθος του, το μετάνιωσε, αλλά ήταν πλέον αργά.
Βέβαια, όπως επανειλημμένως τονίζει ο David Gorski, και χάρις στο σφάλμα του επιπρόσθετου χρόνου (lead time bias) ίσως τελικά να μην υπήρξε ουσιαστική διαφορά παρ’ όλη την 9μηνη καθυστέρηση. Αυτό ενισχύεται πολύ από την πιθανότητα να υπήρχαν διάχυτες μεταστάσεις από το ινσουλίνωμα του Jobs τη στιγμή της διάγνωσής του, με βάση τις υποθέσεις των χειρουργών που εντόπισαν περιτοναϊκές εμφυτεύσεις όταν έκαναν τη μεταμόσχευσή του. Ίσως δηλαδή η πρόσφατη κατάληξη του Steve Jobs να ήταν αναπόφευκτη εξ αρχής ακόμα κι αν είχε κάνει την εγχείρηση ευθύς αμέσως. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ενδιαφέρουσες σκέψεις και συμπεράσματα που μπορεί να προκύψουν διαβάζοντας την περιπέτεια της υγείας του Jobs:
1) «Μαγική σκέψη»
Η «μαγική σκέψη» όπως λέει και ο David Gorski αποτελεί κεντρικό θέλγητρο των εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων.
«Απλά φάε αυτό και θα γίνεις καλά».
«Απλά πάρε αυτό το συμπλήρωμα (εννοείται «φυτικό» ή «φυσικό») και θα θεραπευτείς. Και δε θα έχεις καθόλου ανεπιθύμητες ενέργειες».
«Θα διορθώσω τα ενεργειακά σου πεδία χωρίς να χρειαστεί εσύ να κάνεις τίποτα και ο καρκίνος θα εξαφανιστεί».
Τέτοιου είδους συμβουλές συχνά συνοδεύονται από:
«Μείνε μακριά από τα δηλητήρια της σύγχρονης ιατρικής π.χ χημειοθεραπεία»,
«Δε χρειάζεται να υποστείς όλη αυτήν την ταλαιπωρία μέσα στα νοσοκομεία για να γίνεις καλά»
«Μην έχεις τόση εμπιστοσύνη στη Δυτική Ιατρική, υπάρχουν τόσες ασθένειες που δεν μπορεί να θεραπεύσει. Άσε που οι φαρμακευτικές κινούν τα νήματα και νοιάζονται μόνο για το κέρδος»
Ο εσφαλμένος αυτός τρόπος σκέψης συνιστά παράδειγμα πρώτον ανυπόστατων και υπερβολικών ισχυρισμών (και οι υπερβολικοί ισχυρισμοί απαιτούν υπερβολικές αποδείξεις) και δεύτερον άκυρου συλλογισμού (non sequitur).
Το ότι υπάρχουν σκάνδαλα στους κόλπους της δυτικής ιατρικής ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ δεν πρέπει να γενικεύεται και να ισοπεδώνει τα επιτεύγματά της και την αξία της.
Το ότι οι μέθοδοι της δυτικής ιατρικής έχουν παρενέργειες και ίσως είναι περίπλοκες και οδυνηρές ΔΕΝ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ότι οι εναλλακτικές είναι καλύτερες. Η επιλογή μιας θεραπείας γίνεται με βάση την επιστημονικά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητά της, όχι με βάση το πόσο «βολική» ή ανώδυνη ή εύκολη φαίνεται ή το κατά πόσο ταιριάζει με ορισμένες πεποιθήσεις μας. Ο Steve Jobs επέλεξε την εναλλακτική ιατρική αντί της εγχείρησης (αρχικά τουλάχιστον) επειδή του «άρεσε» και ταίριαζε με τις διατροφικές του συνήθειες (αρκετά περίεργες όπως γράφει ο Isaacson στη βιογραφία του).
Με την ίδια λογική θα μπορούσε να σκεφτεί αν ήταν π.χ θρησκόληπτος:
«Η Δυτική Ιατρική μάλλον δεν μπορεί να με βοηθήσει με την ασθένειά μου. Άρα θα πάω σε έναν ιερέα να κάνει μια ιεροτελεστία για μένα και να θεραπευτώ».
2) Πόλωση Επιβεβαίωσης ή Confirmation Bias
Η πόλωση επιβεβαίωσης είναι ένα λογικό σφάλμα στο οποίο ένα άτομο αποδέχεται πολύ εύκολα θέσεις και απόψεις που συμφωνούν με τις δικές του, ενώ είναι πολύ διστακτικό, υποτιμητικό και αρνητικό απέναντι σε απόψεις που τις αντικρούουν. Η πόλωση επιβεβαίωσης μπορεί να θολώσει σε τεράστιο βαθμό την κρίση κάποιου, ακόμα και του ανοιχτόμυαλου / ευφυούς Steve Jobs. Ο Jobs «πίστευε» στις εναλλακτικές θεραπείες επειδή ήταν πιο συμβατές με τις συνήθειες και τη νοοτροπία του, ενώ η κλασική ιατρική με τις ακρωτηριαστικές επεμβάσεις της δεν ήταν. Συνεπώς, επέλεξε τις πρώτες αγνοώντας τις αποδείξεις που υπάρχουν υπέρ της ανωτερότητάς των συμβατικών θεραπειών (στο σημείο αυτό ενδεχομένως να έπαιξε ρόλο και ο πεισματάρης χαρακτήρας του Jobs, καθώς και η «συνήθειά» του να πηγαίνει συνεχώς κόντρα στο ρεύμα της κοινής γνώμης).
Αντίστοιχα, η πόλωση επιβεβαίωσης μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη εξαγωγή συμπερασμάτων ακόμα κι από άτομα που έχουν υπόψιν τους την ύπαρξή της και που γνωρίζουν πόσο εύκολο είναι παρασυρθεί κάποιος από προκαταλήψεις και πεποιθήσεις.
Στην περίπτωση του Jobs το σφάλμα αυτό το έκαναν οι Brian Dunning (στο άρθρο του A Lesson in Treating Illness) και Ramzi Amri, οι οποίοι με μια μεγάλη δόση αυθαιρεσίας υποστήριξαν ότι «η εναλλακτική ιατρική σκότωσε το Steve Jobs», χωρίς όμως να μπορεί να εξαχθεί στα σίγουρα ένα τέτοιο συμπέρασμα από τα υπάρχοντα δεδομένα. Όπως γράφει ο Gorski, η εναλλακτική ιατρική ίσως μείωσε τις πιθανότητες επιβίωσης του Steve Jobs κι αυτό απέχει πολύ από το να πει κάποιος πως «τον σκότωσε».
3) Ανοιχτομυαλιά
Ακόμα και επαγγελματίες γιατροί που έχουν εντρυφήσει στην επιστημονική σκέψη και μέθοδο θυσιάζουν ένας μέρος αυτών στο βωμό της «ανοιχτομυαλιάς». Στην περίπτωση του Steve Jobs ένας τέτοιος ιατρός ήταν ο Dr. Robert Wascher, MD, χειρουργός-ογκολόγος ο οποίος υποστήριξε ότι ινδικό κύπειρο θα μπορούσε να έχει αποτρέψει ή θεραπεύσει τον καρκίνο του Steve Jobs.
Όπως πολύ εύστοχα έχει ειπωθεί «Είναι καλό να είμαστε ανοιχτόμυαλοι αλλά όχι τόσο που το μυαλό μας να πέσει έξω από το κεφάλι μας».
Η ανοιχτομυαλιά δεν ταυτίζεται με την ευπιστία και την αφέλεια. Ναι, ας είμαστε δεκτικοί σε νέες ιδέες αλλά πρέπει να είμαστε και πρόθυμοι και ικανοί να τις κρίνουμε και να τις αμφισβητήσουμε λογικά και αντικειμενικά και να τις απορρίψουμε αν τελικά δε στέκουν, ανεξάρτητα από το πόσο μας αρέσουν.
Διαφορετικά, οδηγούμαστε απλά στο να πιστεύουμε τα πάντα (ακόμα και πράγματα που αντιβαίνουν θεμελιώδεις αρχές της λογικής και της επιστήμης όπως η ομοιοπαθητική) και έτσι, κινδυνεύουμε να πέσουμε θύματα απάτης ή να κάνουμε λάθη στη λήψη αποφάσεων και αξιολόγηση καταστάσεων.
4) Η επίδραση της διασημότητας
Οι υποστηρικτές των ψευδοεπιστημονικών προσεγγίσεων όπως ο βελονισμός ή η ομοιοπαθητική συχνά αρπάζουν την ευκαιρία να διαφημιστούν κάνοντας πομπώδεις και ψευδείς ισχυρισμούς για άτομα τα οποία «θα μπορούσαν να είχαν σώσει» και συχνά πρόκειται για διάσημα και δημοφιλή άτομα, τους οποίους ισχυρισμούς, όμως, κανένας δεν μπορεί να αντικρούσει επί της ουσίας, είτε επειδή τα εν λόγω άτομα έχουν πεθάνει είτε επειδή αδιαφορούν. Αλλά ακόμα κι αν όντως υπάρχουν διάσημα άτομα που έχουν χρησιμοποιήσει εναλλακτικές θεραπείες, αυτό δεν επικυρώνει την αποτελεσματικότητά τους. Το να πεις ότι ο Χ ηθοποιός / τραγουδιστής / μεγιστάνας / πολιτικός έκανε την τάδε εναλλακτική θεραπεία ΔΕ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ότι αυτή είναι αποτελεσματική.
Οι διάσημοι άνθρωποι εφόσον δεν έχουν γνώσεις στον τομέα της θεραπευτικής, ιατρικής, βιολογίας κλπ. μπορούν κάλλιστα να παρασυρθούν και να εξαπατηθούν από απατηλές και αμφισβητήσιμες εναλλακτικές θεραπείες. Ο Steve Jobs εφάρμοσε το βελονισμό κατά του καρκίνου του. Δεν τον βοήθησε καθόλου. Συμβουλεύτηκε μέχρι και μέντιουμ (!)
5) Η δυσκολία στην αντιμετώπιση του καρκίνου
Στον καρκίνο «η βιολογία είναι βασιλιάς» . Υπακούοντας τους νόμους της εξέλιξης , η «βιολογική πίεση» (biological stress) αναγκάζει τα καρκινικά κύτταρα τα να αναπτύξουν μηχανισμούς άμυνας για να επιβιώσουν κι όσα το καταφέρουν θα συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να εξαπλώνονται. Κι έτσι τα καρκινικά κύτταρα με τον καιρό «μαθαίνουν» να αμύνονται ενάντια σε οποιαδήποτε θεραπευτική μέθοδο κι αν εκπονηθεί. Κι εδώ έγκειται και η δυσκολία στην αντιμετώπιση των καρκίνων: είναι πάρα πολύ δύσκολο να καταφέρουμε, ό,τι μέσα κι αν διαθέτουμε, να νικήσουμε την προσαρμοστική ικανότητα των καρκινικών κυττάρων. Δυστυχώς, πάντα σχεδόν βρίσκουν τρόπο να ξεγλιστρούν.
Τα άρθρα του David Gorski στο www.sciencebasedmedicine.org :
1) «Steve Jobs’ cancer and pushing the limits of sciencebasedmedicine»
Μεταφρασμένο άρθρο: «Ο καρκίνος του Steve Jobs και η ώθηση της επιστημονικά βασιζόμενης ιατρικής στα άκρα»
2) «Steve Jobs’ medical reality distortion field»
Μεταφρασμένο άρθρο: «Οι αντιλήψεις του Steve Jobs για την ιατρική»
3) «’And one more thing’ about Steve Jobs’ battle with cancer»
Μεταφρασμένο άρθρο: «Και κάτι ακόμα» για τη μάχη του Steve Jobs με τον καρκίνο
Με αφορμή τη μετάφραση των άρθρων του David Gorski για τον Steve Jobs, αποφάσισα να γράψω κι εγώ τη δική μου γνώμη για την ιστορία της ασθένειας του CEO της Apple.
Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του Steve Jobs προκύπτει από το γεγονός ότι ένας τόσο πρωτοποριακός, εύστροφος και έξυπνος άνθρωπος, κρίνοντας από την απίστευτη επιτυχία του σε έναν τομέα τόσο ανταγωνιστικό όσο αυτός των τηλεπικοινωνιών και των gadgets, σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή της ζωής του (διάγνωση καρκίνου) δεν επέλεξε μια επιστημονικά ενδεδειγμένη και αντικειμενικά αποτελεσματική θεραπεία (χειρουργική επέμβαση Whipple) αλλά υπέκυψε στις πεποιθήσεις και την ιδιοσυγκρασία του και κατέφυγε σε αμφισβητήσιμες, αβάσιμες και μη επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους (βελονισμός, ειδική διατροφή, νηστείες, εναλλακτική ιατρική) για 9 ολόκληρους μήνες. Όταν συνειδητοποίησε το λάθος του, το μετάνιωσε, αλλά ήταν πλέον αργά.
Βέβαια, όπως επανειλημμένως τονίζει ο David Gorski, και χάρις στο σφάλμα του επιπρόσθετου χρόνου (lead time bias) ίσως τελικά να μην υπήρξε ουσιαστική διαφορά παρ’ όλη την 9μηνη καθυστέρηση. Αυτό ενισχύεται πολύ από την πιθανότητα να υπήρχαν διάχυτες μεταστάσεις από το ινσουλίνωμα του Jobs τη στιγμή της διάγνωσής του, με βάση τις υποθέσεις των χειρουργών που εντόπισαν περιτοναϊκές εμφυτεύσεις όταν έκαναν τη μεταμόσχευσή του. Ίσως δηλαδή η πρόσφατη κατάληξη του Steve Jobs να ήταν αναπόφευκτη εξ αρχής ακόμα κι αν είχε κάνει την εγχείρηση ευθύς αμέσως. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ενδιαφέρουσες σκέψεις και συμπεράσματα που μπορεί να προκύψουν διαβάζοντας την περιπέτεια της υγείας του Jobs:
1) «Μαγική σκέψη»
«Απλά φάε αυτό και θα γίνεις καλά».
«Απλά πάρε αυτό το συμπλήρωμα (εννοείται «φυτικό» ή «φυσικό») και θα θεραπευτείς. Και δε θα έχεις καθόλου ανεπιθύμητες ενέργειες».
«Θα διορθώσω τα ενεργειακά σου πεδία χωρίς να χρειαστεί εσύ να κάνεις τίποτα και ο καρκίνος θα εξαφανιστεί».
Τέτοιου είδους συμβουλές συχνά συνοδεύονται από:
«Μείνε μακριά από τα δηλητήρια της σύγχρονης ιατρικής π.χ χημειοθεραπεία»,
«Δε χρειάζεται να υποστείς όλη αυτήν την ταλαιπωρία μέσα στα νοσοκομεία για να γίνεις καλά»
«Μην έχεις τόση εμπιστοσύνη στη Δυτική Ιατρική, υπάρχουν τόσες ασθένειες που δεν μπορεί να θεραπεύσει. Άσε που οι φαρμακευτικές κινούν τα νήματα και νοιάζονται μόνο για το κέρδος»
Ο εσφαλμένος αυτός τρόπος σκέψης συνιστά παράδειγμα πρώτον ανυπόστατων και υπερβολικών ισχυρισμών (και οι υπερβολικοί ισχυρισμοί απαιτούν υπερβολικές αποδείξεις) και δεύτερον άκυρου συλλογισμού (non sequitur).
Το ότι υπάρχουν σκάνδαλα στους κόλπους της δυτικής ιατρικής ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ δεν πρέπει να γενικεύεται και να ισοπεδώνει τα επιτεύγματά της και την αξία της.
Το ότι οι μέθοδοι της δυτικής ιατρικής έχουν παρενέργειες και ίσως είναι περίπλοκες και οδυνηρές ΔΕΝ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ότι οι εναλλακτικές είναι καλύτερες. Η επιλογή μιας θεραπείας γίνεται με βάση την επιστημονικά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητά της, όχι με βάση το πόσο «βολική» ή ανώδυνη ή εύκολη φαίνεται ή το κατά πόσο ταιριάζει με ορισμένες πεποιθήσεις μας. Ο Steve Jobs επέλεξε την εναλλακτική ιατρική αντί της εγχείρησης (αρχικά τουλάχιστον) επειδή του «άρεσε» και ταίριαζε με τις διατροφικές του συνήθειες (αρκετά περίεργες όπως γράφει ο Isaacson στη βιογραφία του).
Με την ίδια λογική θα μπορούσε να σκεφτεί αν ήταν π.χ θρησκόληπτος:
«Η Δυτική Ιατρική μάλλον δεν μπορεί να με βοηθήσει με την ασθένειά μου. Άρα θα πάω σε έναν ιερέα να κάνει μια ιεροτελεστία για μένα και να θεραπευτώ».
2) Πόλωση Επιβεβαίωσης ή Confirmation Bias
Η πόλωση επιβεβαίωσης είναι ένα λογικό σφάλμα στο οποίο ένα άτομο αποδέχεται πολύ εύκολα θέσεις και απόψεις που συμφωνούν με τις δικές του, ενώ είναι πολύ διστακτικό, υποτιμητικό και αρνητικό απέναντι σε απόψεις που τις αντικρούουν. Η πόλωση επιβεβαίωσης μπορεί να θολώσει σε τεράστιο βαθμό την κρίση κάποιου, ακόμα και του ανοιχτόμυαλου / ευφυούς Steve Jobs. Ο Jobs «πίστευε» στις εναλλακτικές θεραπείες επειδή ήταν πιο συμβατές με τις συνήθειες και τη νοοτροπία του, ενώ η κλασική ιατρική με τις ακρωτηριαστικές επεμβάσεις της δεν ήταν. Συνεπώς, επέλεξε τις πρώτες αγνοώντας τις αποδείξεις που υπάρχουν υπέρ της ανωτερότητάς των συμβατικών θεραπειών (στο σημείο αυτό ενδεχομένως να έπαιξε ρόλο και ο πεισματάρης χαρακτήρας του Jobs, καθώς και η «συνήθειά» του να πηγαίνει συνεχώς κόντρα στο ρεύμα της κοινής γνώμης).
Αντίστοιχα, η πόλωση επιβεβαίωσης μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη εξαγωγή συμπερασμάτων ακόμα κι από άτομα που έχουν υπόψιν τους την ύπαρξή της και που γνωρίζουν πόσο εύκολο είναι παρασυρθεί κάποιος από προκαταλήψεις και πεποιθήσεις.
Στην περίπτωση του Jobs το σφάλμα αυτό το έκαναν οι Brian Dunning (στο άρθρο του A Lesson in Treating Illness) και Ramzi Amri, οι οποίοι με μια μεγάλη δόση αυθαιρεσίας υποστήριξαν ότι «η εναλλακτική ιατρική σκότωσε το Steve Jobs», χωρίς όμως να μπορεί να εξαχθεί στα σίγουρα ένα τέτοιο συμπέρασμα από τα υπάρχοντα δεδομένα. Όπως γράφει ο Gorski, η εναλλακτική ιατρική ίσως μείωσε τις πιθανότητες επιβίωσης του Steve Jobs κι αυτό απέχει πολύ από το να πει κάποιος πως «τον σκότωσε».
3) Ανοιχτομυαλιά
Όπως πολύ εύστοχα έχει ειπωθεί «Είναι καλό να είμαστε ανοιχτόμυαλοι αλλά όχι τόσο που το μυαλό μας να πέσει έξω από το κεφάλι μας».
Η ανοιχτομυαλιά δεν ταυτίζεται με την ευπιστία και την αφέλεια. Ναι, ας είμαστε δεκτικοί σε νέες ιδέες αλλά πρέπει να είμαστε και πρόθυμοι και ικανοί να τις κρίνουμε και να τις αμφισβητήσουμε λογικά και αντικειμενικά και να τις απορρίψουμε αν τελικά δε στέκουν, ανεξάρτητα από το πόσο μας αρέσουν.
Διαφορετικά, οδηγούμαστε απλά στο να πιστεύουμε τα πάντα (ακόμα και πράγματα που αντιβαίνουν θεμελιώδεις αρχές της λογικής και της επιστήμης όπως η ομοιοπαθητική) και έτσι, κινδυνεύουμε να πέσουμε θύματα απάτης ή να κάνουμε λάθη στη λήψη αποφάσεων και αξιολόγηση καταστάσεων.
4) Η επίδραση της διασημότητας
Οι διάσημοι άνθρωποι εφόσον δεν έχουν γνώσεις στον τομέα της θεραπευτικής, ιατρικής, βιολογίας κλπ. μπορούν κάλλιστα να παρασυρθούν και να εξαπατηθούν από απατηλές και αμφισβητήσιμες εναλλακτικές θεραπείες. Ο Steve Jobs εφάρμοσε το βελονισμό κατά του καρκίνου του. Δεν τον βοήθησε καθόλου. Συμβουλεύτηκε μέχρι και μέντιουμ (!)
5) Η δυσκολία στην αντιμετώπιση του καρκίνου
Στον καρκίνο «η βιολογία είναι βασιλιάς» . Υπακούοντας τους νόμους της εξέλιξης , η «βιολογική πίεση» (biological stress) αναγκάζει τα καρκινικά κύτταρα τα να αναπτύξουν μηχανισμούς άμυνας για να επιβιώσουν κι όσα το καταφέρουν θα συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να εξαπλώνονται. Κι έτσι τα καρκινικά κύτταρα με τον καιρό «μαθαίνουν» να αμύνονται ενάντια σε οποιαδήποτε θεραπευτική μέθοδο κι αν εκπονηθεί. Κι εδώ έγκειται και η δυσκολία στην αντιμετώπιση των καρκίνων: είναι πάρα πολύ δύσκολο να καταφέρουμε, ό,τι μέσα κι αν διαθέτουμε, να νικήσουμε την προσαρμοστική ικανότητα των καρκινικών κυττάρων. Δυστυχώς, πάντα σχεδόν βρίσκουν τρόπο να ξεγλιστρούν.
Τα άρθρα του David Gorski στο www.sciencebasedmedicine.org :
1) «Steve Jobs’ cancer and pushing the limits of sciencebasedmedicine»
Μεταφρασμένο άρθρο: «Ο καρκίνος του Steve Jobs και η ώθηση της επιστημονικά βασιζόμενης ιατρικής στα άκρα»
2) «Steve Jobs’ medical reality distortion field»
Μεταφρασμένο άρθρο: «Οι αντιλήψεις του Steve Jobs για την ιατρική»
3) «’And one more thing’ about Steve Jobs’ battle with cancer»
Μεταφρασμένο άρθρο: «Και κάτι ακόμα» για τη μάχη του Steve Jobs με τον καρκίνο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου